讀李易安《題金石錄》,引王涯、元載之事,以為「有聚有散,乃理之常;人亡人得,又胡足道?」未嘗不嘆其言之達。 而元裕之作《故物譜》,獨以為不然,其說曰:「三代鼎鐘,其初出於聖人之制,今其款識故在,不曰『永用享』,則曰『子子孫孫永寶用』,豈聖人者超然遠覽,而不能忘情於一物邪?自莊周、列禦寇之說出,遂以天地為逆旅,形骸為外物,雖聖哲之能事,有不滿一叫者,況外物之外者乎?然而彼固未能寒而忘衣,饑而忘食也。 則聖人之道,所謂備物以致用,守器以為智者,其可非也邪?《春秋》之於寶玉、大弓,竊之書,得之書。 知此者,可以得聖人之意矣。 」 ●卷二十二 ○四海《書》正義言天地之勢,四邊有水。 鄒衍書言九州之外,有大瀛海環之,是九州居水內,故以州為名。 然《五經》無西海、北海之文,而所謂四海者,亦概萬國而言之爾。 《爾雅》:「九夷八蠻六戎五狄,謂之四海。 」《周禮‧校人》:「凡將有事于四海山川。 」註:「四海猶四方也。 」則海非真水之名。 《易》卦兌為澤,而不言海。 《禮記‧鄉飲酒義》曰:「祖天地之左海也,」則又以見右之無海矣。 《虞書》禹言:「予決九川,距四海,」據《禹貢》,但有一海,而南海之名,猶之西河即此河爾。 《禹貢》之言海有二:「東漸于海」,實言之海也;「聲教訖于四海」,概言之海也。 宋洪邁謂海一而已,地勢西北高,東南下,所謂東北南三海,其實一也,北至于青、滄,則曰北海;南至于交、廣,則曰南海;東漸吳、越,則曰東海;無繇有所謂西海者。 《詩》、《書》、《禮經》之稱四海,蓋引類而言之。 至于《莊子》所謂窮髮之北有冥海,及屈原所謂指西海以為期,皆寓言爾。 程大昌謂條支之西有海,先漢使固嘗見之,而載諸史。 後漢班超又遣甘英輩親至其地,而西海之西又有大秦,夷人與海商皆常往來,霍去病封狼居胥山,其山實臨瀚海。 蘇武、郭吉皆為匈奴所幽、置諸北海之上,而《唐史》又言,突厥部北海之北有骨利干國,在海北岸。 然則《詩》、《書》所稱四海,實環華裔而四之,非寓言也。 然今甘州有居延海,西寧有青海,雲南有滇海,安知漢、唐人所見之海非此類邪? ○九州九州之名始見于《禹貢》《周禮‧職方氏》疏曰「自神農以上,有大九州:柱州、迎州、神州之等;至黃帝以來,德不及遠,惟于神州之內分為九州。 」蓋天下有九州,古之帝者皆治之,後世德薄,止治神州。 神州者,東南一州也。 此謊誕之說,固無足采。 然中國之大,亦未有窮其涯域者,尹耕《兩鎮志》引《漢書‧地理志》,言黃帝方制萬里,畫野分州,得百里之國萬區,而疑不盡于禹九州之內。 且曰:以今觀之,涿鹿,東北之極陬也,而黃帝以之建都;釜山,塞上之小山也,而黃帝以之合符,則當時藩國之在其西北者可知也。 秦、漢以來,匈奴他部如爾朱宇文之類,往往祖黃帝,稱昌意後,亦一證也。 厥後昌意降居,帝摯遜位,至于洪水之災,天下分絶,而諸侯之不朝者有矣,以《書》考之,禹別九州;而舜又肇十一州,其分為幽、並、營者,皆在冀之東北,必其前閉而後通,前距而後服者也。 而此三州以外,則舜不得而有之矣。 此後世幅員所以止於禹跡九州之內,而天地之氣亦自西北而趨于東南,日荒日闢,而今猶未已也。 騶子之言雖不盡然,亦豈可謂其無所自哉。 幽、並、營三州,在《禹貢》九州之外,先儒謂以冀、青二州地廣而分之,殆非也。 幽則今涿、易以北,至塞外之地。 並則今忻、代以北,至塞外之地,營則今遼東大寧之地。 其山川皆不載之《禹貢》,故靡得而詳,然而益、稷之書謂「弼成五服,至于五千」,則冀方之北不應僅數百里而止。 《遼史‧地理志》言幽州在渤、碣之間,并州北有代、朔、營州,東暨遼海。 《營衛志》言冀州以南,歷洪水之變,夏後始制城郭,其人士著而居。 並、營以北,勁風多寒,隨陽遷徙,歲無寧居,曠土萬里。 或其說之有所本也。 劉三吾《書》傳謂孔氏以遼東屬青州,隔越巨海,道里殊遠,非所謂因高山大川以為限之意,蓋幽、並、營三州皆分冀州之地,今亦未有所考。 禹畫九州在前,舜肇十二州在後。 肇,始也。 昔但有九州,今有十二州,自舜始也。 然則謂《禹貢》九州為盡虞、夏之疆域者,疏矣。 夏。 商以後,沿上世九州之名,各就其疆理所及而分之,故每代小有不同。 《周禮‧量人》:「掌建國之法,以分國為九州,」曰「分」,則不循于其舊可知矣。 州有二名。 《舜典》「肇十有二州」,《禹貢》「九州」,大名也。 《周禮‧大司徒》:「五黨為州。 」《州長》註:「二千五百家為州。 」《左傳‧僖十五年》:「晉作州兵,」《宣十一年》:「楚子入陳鄉,取一人焉以歸,謂之夏州,」《昭二十二年》:「晉籍談、荀躒帥九州之戎。 」《哀四年》:「士蔑乃致九州之戎。 」《十七年》:「衛侯登城以望見戎州。 」《國語》:「謝西之九州如何?」並小名也。 陳祥道《禮書》:「二百一十國謂之州,五黨亦謂之州;萬二千五百家謂之遂,一夫之間亦謂之遂;王畿謂之縣,五鄙亦謂之縣,」 第176頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《日知錄》
第176頁