按譜太夫人姓鮑氏,先由徽州遷湖南長沙府善化縣。 父太學生,諱敦富,母氏熊,幼失恃,終鮮兄弟,事父孝,年十九,歸贈通議大夫長沙王公載之。 逮事王舅姑及舅姑,皆得其歡心。 贈公祖父皆諸生,家貧,世以教讀自給。 太夫人仰事俯育盡其力,養生送死盡其誠。 和娣姒,恤姻黨,嘗竟日一餐而甘旨無缺。 或飯時託故不食。 嚴寒身著夏布中衣,而操作益勤,時堂上溫清而裘之。 其兄公卒,迎長姒同居,病視之惟謹,五年無倦色,門以內熙熙如也。 生丈夫子四,皆躬自授書,臬長君次君各授室能文,次君以高材生食餼,而先後夭殤,俱無子。 贈公以痛子亦卒。 時祭酒已補諸生,其季尚少,粵寇方熾,蹂膊遍湖南北。 祭酒從軍鄂皖之交,太夫人忍死以全厥家,其勞瘁而心傷,蓋有不忍言者。 既祭酒連掇科第,入翰林,奉使雲南,假歸省視,季君亦以諸生得官,未及上,夫婦遠逝,亦無子。 於是祭酒迎太夫人及孀姊寡嫂,俱至京師。 凡十年,色養甚備。 而祭酒連殤子女。 先是贈公有兩兄皆無後,太夫人念家世之衰殄,子姓之不育,常慼慼不怡。 欲求一日含飴弄孫,以慰暮年,而不可得。 此祭酒述之輒號慟也。 慈銘竊惟太夫人之所處,誠備生人之極艱,其所行雖亦閨門之庸德。 然以富貴婦人處之,有不可以終日者。 即其後親見克家,清華撫養,而殤折之慘,無歲無之。 嘗讀昌黎苗夫人之志,所謂歲時孩嬰啼笑滿前者,幾以為奇福不可幸致也。 然以視不肖如慈銘者,母氏勞苦,而無一日之養,兄弟隕替,嗣育刂絶,而不得以區區之科名,逮親之存,則祭酒之所以事太夫人者,豈不猶在天衢哉!是亦可以無憾矣。 太夫人生於嘉慶戊辰六月十九日,卒於光緒壬午三月十六日,享年七十有五。 距贈公之殤,二十有二年。 子四,長先和,次先惠,廩膳生,三即祭酒,同治乙丑翰林,至今官,四先恭,縣學生,分省補用知府。 女四,次適候選知縣善化龔運,其三皆殤。 以祭酒貴,封由太安人晉宜人恭人至太夫人,以某年月日葬某鄉某原。 銘曰:先儒蕺山劉子有言,平生未嘗言及二親者,傷心之甚,不忍言也。 母也天只,孰酬恩也?維太夫人,生備百屯,而終享鼎茵也。 象賢有子,為名臣也,胡天靳之,未耄期而撫孫也?維艱維劬,以成厥家,終大其門也。 高明令終,歸儷于原也。 因祭酒之錫類,以慟吾親,欲附皋魚之淚于瀧岡之阡也。 ☆王運○禦夷論一 蓋自黃帝畫野分九州,而常有夷狄之患。 中國之於夷,常不敵者勢也,必爭者情也,代興者數也,絶之者理也,禦之者術也。 王道陵遲,四夷交侵,獸蹄鳥跡,交于中國。 人皆知敵之強盛,而不咎我之衰弱。 聞敵之術略,而不思已之暗蔽。 強者憤懟而不知救禍之道。 弱者輸服而不知坐亡之慘。 故自衰周以來,三千餘年,三策相乘,二道並用,曰戰與和而已。 二者互相訾排,迭為其柄。 當其盛則皆可以善,魏絳衛青是也。 當其衰則同歸於亡,衛懿晉末是也。 和戰者政教之末跡,諍議者謀國之下道。 故必先明其致此之由,而後智術乃可言之。 何以明其勢之常不敵也?曰夷狄之患,起於我弱。 我弱之故,生於失政。 夫含生之倫,各安其分,以習為性,以勢為用。 內不強不足以謀外,人無釁不可以構隙,其尊中國也如天,其覬覦也如鬼。 其羡我土地物產禮樂製作之繁富,其欲襲我政事官爵文章之華貴,其聞聖人首出諸侯效命,則蒲伏稽顙,求通屬國。 其有自負強大,侵軼邊界,則驅之而已奔亡矣。 是故中國強,夷狄弱,則秦人置百越之郡。 中國強,夷狄強,則漢又為渭橋之師。 中國弱,夷狄弱,則元成受匈奴之朝。 至于中國弱,夷狄強,邊患滋多矣。 且夫弱非無兵也,非將怯也,非餉飠軍匱也,非城之不高池之不深也。 主忘其民,夷始俘之,主棄其地,夷始侵之,主忘武備,將帥敗之,主忘求賢,謀虹亂之。 無幸敵弱,彼必有餘,無問寇淺,內必盡虛。 無患犬羊之難馴,無狃敵欲之不奢,無皋戰陣之失機,無憂憑陵之肆威。 人主聞變,赫然奮發於朝{宀一}之上,蹙然自責于宮寢之內,滌蕩叢弊,胥與更始。 主德朝明,而夷類宵遁,朝政夕清,而兵氣旦申矣。 何以明其然也?昔者厲王昏暴,天下蕩蕩,小疋盡廢。 中國乃微,則北有犭嚴狁,西有昆夷,東有淮戎,南有荊蠻。 當是之時,四方蹙蹙,岌岌乎殆,文武之地,不戰而削。 宣王嗣之,未遑用兵,憂旱側席,求賢自輔,得方叔召虎皇父仲山之臣,然後出師,未至涇陽而匈奴北歸,始臨長江而徐驛傳騷。 故其《詩》曰:薄伐犭嚴狁,至于太原。 言無所用戰,直驅而去之也。 其大雅曰:鋪敦淮,仍執醜虜。 言就而係累之也。 其南征曰:薄伐犭嚴狁,蠻荊來威。 言先聲而後實也。 如謀其次,則天子衰廢,委任侯伯,發戍守邊,亦足暫弭。 其在詩曰:王命南仲,往城于方。 此言紂用文王,命將遣戍,守衛中國,築城而居之也。 其四章曰:豈不懷歸,畏此簡書。 言戍卒之勞也。 其遣戍曰:豈敢定居,一月三捷。 言方略也。 夫以文王之聖,南仲賢將,兵卒有禮,王道之洽,比之宣王,其詞劣焉,其功勤勞,倍于吉甫,豈非以君臣勢殊,功固不齊乎? 第155頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第155頁