明年,宣宗遷汴,遼東道路不通,興定三年,遼東行省奏高麗復有奉表朝貢之意,宰臣奏:「可令行省受其表章,其朝貢之禮俟他日徐議。 」宣宗以為然,乃遣使撫諭高麗,終以道路不通,未遑迎迓,詔行省且覊縻勿絶其好,然自是不復通問矣。 贊曰:金人本出鞨靺之附於高麗者,始通好為鄰國,既而為君臣,貞祐以後道路不通,僅一再見而已。 入聖朝猶子孫相傳自為治,故不復備論,論其與金事相涉者焉。 金國語解 今文《尚書》辭多奇澀,蓋亦當世之方言也。 《金史》所載本國之語,得諸重譯,而可解者何可闕焉。 若其臣僚之小字,或以賤,或以疾,猶有古人尚質之風,不可文也。 國姓為某,漢姓為某,後魏孝文以來已有之矣。 存諸篇終,以備考索。 ○官稱 都勃極烈,總治官名,猶漢雲塚宰。 諳版勃極烈,官之尊且貴者。 國論勃極烈,尊禮優崇得自由者。 胡魯勃極烈,統領官之稱。 移賚勃極烈,位第三曰「移賚」。 阿買勃極烈,治城邑者。 乙室勃極烈,迎邪之官。 札失哈勃極烈,守官署之稱。 昃勃極烈,陰陽之官。 迭勃極烈,倅貳之職。 猛安,千夫長。 謀克,百夫長也。 諸颭「詳穩」,邊戍之官。 諸「移裡堇」,部落墟砦之首領。 詳穩、移裡堇,本遼語,金人因之而稍異同焉。 禿裡,掌部落詞訟,察非違者。 烏魯古,牧圉之官。 斡裡朵,官府治事之所。 人事 孛論出,胚胎之名。 阿胡迭,長子。 骨赧,季也。 蒲陽溫,曰幼子。 益都,次第之通稱。 第九曰「烏也」,十六曰「女魯歡」。 按答海,客之通稱。 山只昆,舍人也。 散亦孛,奇男子。 散答,老人之稱也。 什古乃,瘠人。 撒合輦,黧黑之名。 保活裡,侏儒。 阿里孫,貌不揚也。 阿徒罕,採薪之子。 答不也,耘田者。 阿土古,善采捕者。 阿里喜,圍獵也。 拔裡速,角牴戲者。 阿離合懣,臂鷹鶻者。 胡魯剌,戶長。 阿合,人奴也。 兀朮,曰頭。 粘罕,心也。 畏可,牙,又曰吾亦可。 盤裡合,將指。 三合,人之靨也。 牙吾塔,瘍瘡。 蒲剌都,目赤而盲也。 石哥里,溲疾。 謾都謌,痴騃之謂。 謀良虎,無賴之名。 皆不美之稱也。 與人同受福曰「忽都」。 以力助人曰「阿息保」。 辭不失,酒醒也。 奴申,和睦之義。 訛出虎,寬容之名也。 賽裡,安樂。 迪古乃,來也。 撒八,迅速之義。 烏古出,方言曰再休,猶言再不復也。 凡事之先者曰「石倫」。 以物與人已然曰「阿里白」。 吾裡補,畜積之名。 習失,猶人云常川也。 凡市物已得曰「兀帶」,取以名子者,猶言貨取如物然也。 ○物象 兀典,明星。 阿鄰,山。 太神,高也。 山之上鋭者曰「哈丹」,坡陀曰「阿懶」,大而峻曰「斜魯」。 忒鄰,海也。 沙忽帶,舟也。 生鐵曰「斡論」,釜曰「闍母」,刃曰「斜烈」。 婆盧火者槌也。 金曰「桉春」。 銀術可,珠也。 布囊曰「蒲盧渾」,盆曰「阿里虎」,罐曰「活女」。 烏烈,草廩也。 沙剌,衣襟也。 活臘胡,色之赤者也。 胡剌,灶突。 物類 桓端,松。 阿虎裡,松子。 孰輦,蓮也。 活離罕,羔。 合喜,犬子。 訛古乃,犬之有文者。 斜哥,貂鼠。 蒲阿,山鷄。 窩謀罕,鳥卵也。 姓氏 完顏,漢姓曰王。 烏古論曰商。 紇石烈曰高。 徒單曰杜。 女奚烈曰郎。 兀顏曰硃。 蒲察曰李。 顏盞曰張。 溫迪罕曰溫。 石抹曰蕭。 奧屯曰曹。 孛術魯曰魯。 移剌曰劉。 斡勒曰石。 納剌曰康。 夾谷曰仝。 裴滿曰麻。 尼忙古曰魚。 斡準曰趙。 阿典曰雷。 阿里侃曰何。 溫敦曰空。 吾魯曰惠。 抹顏曰孟。 都烈曰強。 散答曰駱。 呵不哈曰田。 烏林答曰蔡。 仆散曰林。 術虎曰董。 古裡甲曰汪。 其後氏族或因人變易,難以遍舉,姑載其可知者云。 金國語解終。 進金史表 進金史表 開府儀同三司、上柱國、錄軍國重事、中書右丞相、監修國史、領經筵事、提調太醫院廣惠司事臣阿魯圖言: 竊惟漢高帝入關,任蕭何而收秦籍;唐太宗即祚,命魏徵以作《隋書》。 蓋曆數歸真主之朝,而簡編載前代之事,國可滅史不可滅,善吾師惡亦吾師。 矧夫典故之源流,章程之沿革,不披往牒,曷蓄前聞。 維此金源,起於海裔,以滿萬之眾,橫行天下,不十年之久,專制域中。 其用兵也如縱燎而乘風,其得國也若置郵而傳令。 及煟興于禮樂,乃煥有乎聲明。 嘗循初而汔終,因考功而論德。 非武元之英略,不足以開九帝之業,非大定之仁政,不足以固百年之基。 天會有吞四海之勢,而未有壹四海之規;明昌能成一代之制,而亦能壞一代之法。 海陵無道,自取覆敗;宣宗輕動,曷濟中興。 迨夫浚郊多壘之秋,汝水飛煙之日,天人屬望,久有在矣;君臣守義,蓋足取焉。 我太祖法天啟運聖武皇帝,以有名之師,而釋奕世之愾;以無敵之仁,而收兆民之心。 勁卒搗居庸關,北拊其背,大軍出紫荊口,南搤其吭。 指顧可成於雋功,操縱莫窺于廟算,懲彼取遼之暴,容其涉河以遷。 太宗英文皇帝席捲雲、朔,而徇地並、營,囊括趙、代,而傳檄齊、魯,滅夏國以蹴秦、鞏,通宋人以逼河、淮。 睿宗仁聖景襄皇帝冒萬險,出饒風,長驅平陸;戰三峰,乘大雪,遂定中原。 太陽出而爝火熸,正音作而眾樂廢。 爰及世祖聖德神功文武皇帝,恢弘至化,勞來遺黎。 燕地定都,撤武靈之舊址,遼陽建省,撫肅慎之故墟。 于時張柔歸金史于其先,王鶚輯金事于其後。 是以纂修之命,見諸敷遺之謀,延祐申舉而未遑,天歷推行而弗竟。 臣阿魯圖誠惶誠懼,頓首頓首,欽惟皇帝陛下緝熙聖學,紹述先猷,當邦家間暇之時,治經史討論之務。 念彼泰和以來之事蹟,涉我聖代初興之歲年。 太祖受帝號于丙寅,先五載而硃鳳應,世皇毓聖質於乙亥,蚤一歲而黃河清。 若此貞符,昭然成命。 第以變故多而舊史闕,耆艾沒而新說訛,弗折衷于大朝,恐失真於他日。 於是聖心獨斷,盛事力行,申命臣阿魯圖以中書右丞相、臣別兒怯不花以中書左丞相領三史事,臣脫脫以前中書右丞相仍都總裁,臣御史大夫帖睦爾達世、臣中書平章政事賀惟一、臣翰林學士承旨張起岩、臣翰林學士歐陽玄、臣治書侍御史李好文、臣禮部尚書王沂、臣崇文太監楊宗瑞為總裁官,臣江西湖東道肅政廉訪使沙剌班、臣江西湖東道肅政廉訪副使王理、臣翰林待制伯顏、臣國子博士費著,臣秘書監著作郎趙時敏,臣太常博士商企翁為史官,集眾技以貴成書,儜奏篇以覽近監。 臣阿魯圖仰承隆委,俯竭微勞。 石室之文,誠乏司馬遷之作,獻《金鏡》之錄,願攄張相國之忠。 謹撰述本紀十九卷、志三十九卷、表四卷、列傳七十三卷、目錄二卷,裝潢成一百三十七帙,隨表以聞,上塵天覽,無任慚愧戰汗屏營之至。 臣阿魯圖誠惶誠懼,頓首頓首謹言。 至正四年十一月日,開府儀同三司、上柱國、錄軍國重事、中書右丞相、監修國史、領經筵事、提調太醫院廣惠司事臣阿魯圖上表。 第384頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《金史》
第384頁