青州居民范小山,販筆為業,行賈未歸(1).四月間,妻賀氏獨居,夜為盜所殺。 是夜微雨,泥中遺詩扇一柄,乃王晟之贈吳蜚卿者。 晟,不知何人;吳,益都之素封,與范同裡,平日頗有佻達之行,故里黨共信之。 郡縣拘質,堅不伏,慘被械梏,誣以成案;駁解往複(2) ,歷十餘官,更無異議。 吳亦自分必死,囑其妻罄竭所有(3) ,以濟煢獨(4).有向其門誦佛千者,給以絮褲(5) ;至萬者絮襖:於是乞丐如市,佛號聲聞十餘里。 因而家驟貧,惟日貨田產以給資斧。 陰賂監者使市鴆(6).夜夢神人告之曰:「子勿死,曩日『外邊凶』,目下『裏邊吉』矣。 」再睡,又言,以是不果死。 未幾,周元亮先生分守是道(7) ,錄囚至吳(8) ,若有所思。 因問:「吳某殺人,有何確據?」范以扇對。 先生熟視扇,便問:「王晟何人?」並雲不知。 又將■書細閲一過(9) ,立命脫其死械,自監移之倉(10). 范力爭之。 怒曰:「爾欲妄殺一人便了卻耶?抑將得仇人而甘心耶?」眾疑先生私吳,俱莫敢言。 先生標朱簽(11),立拘南郭某肆主人。 主人懼,莫知所以。 至則問曰:「肆壁有東莞李秀詩(12),何時題耶?」答云:「舊歲提學案臨,有日照二三秀才(13),飲醉留題,不知所居何裡。 」遂遣役至日照,坐拘李秀(14). 數日,秀至。 怒曰:「既作秀才,奈何謀殺人?」秀頓首錯愕,曰:「無之!」先生擲扇下,令其自視,曰:「明系爾作,何詭托王晟?」秀審視,曰:「詩真某作,字實非某書。 」曰:「既知汝詩,當即汝友。 誰書者?」 秀曰:「跡似沂州王佐(15). 」乃遣役關拘王佐(16). 佐至,呵問如秀狀。 佐供:「此益都鐵商張成索某書者,雲晟其表兄也。 」先生曰:「盜在此矣。 」 執晟至,一訊遂伏。 先是,晟窺賀美,欲挑之,恐不諧。 念托于吳,必人所共信,故偽為吳扇,執而往。 諧則自認,不諧則嫁名于吳,而實不期至于殺也。 逾垣入,逼婦。 婦因獨居,常以刃自衛。 既覺,捉晟衣,操刀而起。 晟懼,奪其刀。 婦力輓,令不得脫,且號。 晟益窘,遂殺之,委扇而去(17). 三年冤獄,一朝而雪,無不誦神明者。 吳始悟「裏邊吉」乃「周」字也。 然終莫解其故。 後邑紳乘間請之(18),笑曰:「此最易知。 細閲■書,賀被殺在四月上旬;是夜陰雨,天氣猶寒,扇乃不急之物,豈有忙迫之時,反攜此以增累者,其嫁禍可知。 向避雨南郭,見題壁詩與■之作(19),口角相類(20),故妄度李生,果因是而得真盜。 」聞者歎服。 異史氏曰:“天下事入之深者(21),當其無有有之用(22). 詞賦文章,華國之具也(23),而先生以相天下士(24),稱孫陽焉(25). 豈非入其中深乎? 而不謂相士之道,移于折獄(26). 《易》曰:「知幾其神。 ‘(27)先生有之矣。 」 據《聊齋誌異》鑄雪齋抄本 【註釋】 (1) 行賈:在外經商。 (2) 駁解往複:指地方及上級官府反覆審理。 駁,駁勘,指上級官府駁回原判,重行複審。 解,解勘,指重罪要犯由地方解送上級逐層審勘。 (3) 罄竭所有:竭盡全部資財。 罄,盡。 (4) 濟■(qiǒng瓊)獨:指行善。 濟,救濟。 ■獨,孤獨無靠的人。 (5) 絮褲:棉褲。 (6) 市鴆(zhèn 振):買毒酒;謂意欲自盡。 鴆,鳥名,其羽有毒,浸酒飲之即死。 (7) 周元亮:明末清初人,名亮工,字櫟園,河南祥符(今開封市)人,明崇禎十三年進士,授監察御史。 仕清後,官福建布政使等職,後被劾罷官。 康熙元年起用,補山東青州海防道。 見《山東通志》卷七十四。 後文雲「分守是道」,當指此。 (8) 錄囚:也稱「閲囚」,見《崔猛》注。 (9) 爰(yuán 原)書:古時記錄囚犯供詞的文書。 (10)自監移之倉:由內牢移至外監。 清制,監獄分年、外監,「死囚禁內監:軍流以下禁外監。 」見《清會典,刑部。 刑制》倉,罪犯監禁之所,指外監。 《未信編》:「罪有輕重之分,則禁有監倉之別。 」 (11)標:書寫。 指寫上欲拘着姓名、地址。 朱簽:紅色竹簽,為舊時官府交給差役拘捕犯人的憑證。 (12)東莞(guǎn 館):古縣名,西漢置,治所在今山東省沂水;南朝宋,治所改移至今山東莒縣。 (13)日照:縣名,金置。 魏晉以後,舊地屬莒縣,故日照李秀可稱東莞人。 (14)坐拘:猶言立即拘捕。 坐,坐等、坐致。 (15)跡:字跡。 沂州:州名,治所在今山東臨沂縣。 清雍正時,升為府。 (16)關拘:發公函拘捕。 關,指「關文」,舊時官府的平行公文。 青州和沂州平級,故用「關文」。 (17)委:丟棄。 (18)乘間(jiàn 澗)請之:找個機會請教於周元亮。 (19)■(shà扇,又讀jié節)頭:扇上。 | ,扇子。 (20)口角相類:語氣相近。 口角,猶言「口吻」。 (21)入之深:指深入事物本質。 (22)當其無有有之用:意謂深入事理的人,能於無以為用之處,發現它的作用。 《老子》十一章:「三十輻共一轂,當其無,有車之用。 ……故有之以為利,無之以為用。 」此處化用其義。 (23)華國之具:用以為國家增光添彩。 陸雲《張二侯頌》:「文敏足以華國,威略足以振眾。 」 (24)以相(xiàng向)天下士:意謂根據眾多讀書人所寫的文章來觀測 他們各自的性行和命運。 相,觀察,鑒別。 (25)稱孫陽焉:被稱為伯樂式的人物。 孫陽,春秋秦穆公時人,一名伯樂,善相馬。 (26)折獄:斷案。 (27)「知幾(j ī機)其神」:《易。 繫辭下》:「知幾其神乎!」知幾,知道事物發生變化的隱微因素或跡兆。 神,神妙,神理。 鹿啣草 第102頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《聊齋誌異 中》
第102頁