若足下可謂冠負日月,籍踐淵海,心支身首,無不通照。 今復出入燕、河,交關姬、衛,整笏振豪,已議于帷筵之上,提鞭鳴劍,復呵于軍場之間,身超每深恩之所集,心動必明主之所亮。 可不直議正身,輔人君之過誤。 明目張膽,謀軍家之得失,操志勇之將,薦俊正之士,此乃足下之所以報也。 不爾,便擐甲修戈,徘徊左右,衛君王之身,當馬首之鏑,關必固之壘,交死進之戰,使身分而主豫,寇滅而兵全,此亦報之次也。 如是,則系匈奴于北闕無日矣。 亡但默默,窺寵而坐。 謂子有心,敢書薄意。 朗之辭意倜儻,類皆如此。 復起為通直郎。 世祖即位,除建平王宏中軍錄事參軍。 時普責百官讜言,朗上書曰: 昔仲尼有言:「治天下若寘諸掌。 」豈徒言哉!方策之政,息舉在人,蓋當世之君不為之耳。 況乃運鐘澆暮,世膺亂余,重以宮廟遭不更之酷,江服被未有之痛,千里連死,萬井共泣。 而秦、漢余敝,尚行于今,魏、晉遺謬,猶布於民,是而望國安於今,化崇于古,卻行及前之言,積薪待然之譬,臣不知所以方。 然陛下既基之以孝,又申之以仁,民所疾苦,敢不略薦。 凡治者何哉?為教而已。 今教衰已久,民不知則,又隨以刑逐之,豈為政之道歟!欲為教者,宜二十五家選一長,百家置一師,男子十三至十七,皆令學經;十八至二十,盡使修武。 訓以書記圖律,忠孝仁義之禮,廉讓勤恭之則;授以兵經戰略,軍部舟騎之容,輓強擊刺之法。 官長皆月至學所,以課其能。 習經者五年有立,則言之司徒;用武者三年善藝,亦升之司馬。 若七年而經不明,五年而勇不達,則更求其言政置謀,跡其心術行履,復不足取者,雖公卿子孫,長歸農畝,終身不得為吏。 其國學則宜詳考占數,部定子史,令書不煩行,習無糜力。 凡學,雖凶荒不宜廢也。 農桑者,實民之命,為國之本,有一不足,則禮節不興。 若重之,宜罷金錢,以谷帛為賞罰。 然愚民不達其權,議者好增其異。 凡自淮以北,萬匹為市;從江以南,千斛為貨,亦不患其難也。 今且聽市至千錢以還者用錢,余皆用絹布及米,其不中度者坐之。 如此,則墾田自廣,民資必繁,盜鑄者罷,人死必息。 又田非疁水,皆播麥菽,地堪滋養,悉藝珝麻,廕巷緣籓,必樹桑柘,列庭接宇,唯植竹慄。 若此令既行,而善其事者,庶民則敘之以爵,有司亦從而加賞。 若田在草間,木物不植,則撻之而伐其餘樹,在所以次坐之。 又取稅之法,宜計人為輸,不應以貲。 雲何使富者不盡,貧者不蠲。 乃令桑長一尺,圍以為價,田進一畝,度以為錢,屋不得瓦,皆責貲實。 民以此,樹不敢種,土畏妄墾,棟焚榱露,不敢加泥。 豈有剝善害民,禁衣惡食,若此苦者。 方今若重斯農,則宜務削茲法。 凡為國,不患威之不立,患恩之不下;不患土之不廣,患民之不育。 自華、夷爭殺,戎、夏競威,破國則積屍竟邑,屠將則覆軍滿野,海內遺生,蓋不餘半。 重以急政嚴刑,天災歲疫,貧者但供吏,死者弗望霾,鰥居有不願娶,生子每不敢舉。 又戍淹徭久,妻老嗣絶,及淫奔所孕,皆復不收。 是殺人之日有數途,生人之歲無一理,不知復百年間,將盡以草木為世邪?此最是驚心悲魂慟哭太息者。 法雖有禁殺子之科,設蚤娶之令,然觸刑罪,忍悼痛而為之,豈不有酷甚處邪!今宜家寬其役,戶減其稅。 女子十五不嫁,家人坐之。 特雉可以娉妻妾,大布可以事舅姑,若待足而行,則有司加糾。 凡宮中女隷,必擇不復字者。 庶家內役,皆令各有所配。 要使天下不得有終獨之生,無子之老。 所謂十年存育,十年教訓,如此,則二十年間,長戶勝兵,必數倍矣。 又亡者亂郊,饉人盈甸,皆是不為其存計,而任之遷流,故饑寒一至,慈母不能保其子,欲其不為寇盜,豈可得邪?既禦之使然,復止之以殺,彼于有司,何酷至是!且草樹既死,皮葉皆枯,是其梁肉盡矣。 冰霜已厚,苫蓋難資,是其衣裘敗矣。 比至陽春,生其餘幾。 今自江以南,在所皆穰,有食之處,須官興役,宜募遠近能食五十口一年者,賞爵一級。 不過千家,故近食十萬口矣。 使其受食者,悉令就佃淮南,多其長帥,給其糧種。 凡公私游手,歲發佐農,令堤湖盡修,原陸並起。 仍量家立社,計地設閭,檢其出入,督其遊惰。 須待大熟,可移之複舊。 淮以北悉使南過江,東旅客盡令西歸。 故毒之在體,必割其緩處,函、渭靈區,闃為荒窟,伊、洛神基,蔚成茂草,豈可不懷歟?歷下、泗間,何足獨戀。 議者必以為胡衰不足避,而不知我之病甚于胡矣!若謂民之既徙,狄必就之,若其來從,我之願也。 胡若能來,必非其種,不過山東雜漢,則是國家由來所欲覆育。 既華得坐實,戎空自遠,其為來,利固善也。 今空守孤城,徒費財役,亦行見淮北必非境服有矣,不亦重辱喪哉!使虜但發輕騎三千,更互出入,春來犯麥,秋至侵禾,水陸漕輸,居然復絶。 于賊不勞,而邊已困,不至二年,卒散民盡,可蹻足而待也。 設使胡滅,則中州必有興者,決不能有奉土地、率民人以歸國家矣。 誠如此,則徐、齊終逼,亦不可守。 第440頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《宋書》
第440頁