夫百姓不能自牧,故立君以治之;明君不能獨治,則為臣以佐之。 然則三五迭隆,歷代承基,揖讓之與干戈,文德之與武功,莫不宗匠陶鈞而群才緝熙,元首經略而股肱肆力。 雖遭罹不同,跡有優劣,至于體分冥固,道契不墜,風美所扇,訓革千載,其揆一也。 故二八升而唐朝盛,伊呂用而湯武寧,三賢進而小白興,五臣顯而重耳霸。 中古陵遲,斯道替矣。 居上者不以至公理物,為下者必以私路期榮,禦員者不以信誠率眾,執方者必以權謀自顯。 於是君臣離而名教薄,世多亂而時不治,故蘧寧以之卷舒,柳下以之三黜,接輿以之行歌,魯連以之赴海。 衰世之中,保持名節,君臣相體,若合符契,則燕昭、樂毅古之流矣。 夫未遇伯樂,則千載無一驥;時值龍顏,則當年控三傑,漢之得賢,于斯為貴。 高祖雖不以道勝禦物,群下得盡其忠;蕭曹雖不以三代事主,百姓不失其業。 靜亂庇人,抑亦其次。 夫時方顛沛,則顯不如隱;萬物思治,則默不如語。 是以古之君子不患弘道難,患遭時難;遭時匪難,遇君難。 故有道無時,孟子所以咨嗟;有時無君,賈生所以垂泣。 夫萬歲一期,有生之通涂;千載一遇,賢智之嘉會。 遇之不能無欣,喪之何能無慨。 古人之言,信有情哉!余以暇日常覽《國志》,考其君臣,比其行事,雖道謝先代,亦異世一時也。 文若懷獨見之照,而有救世之心,論時則人方塗炭,計能則莫出魏武,故委圖霸朝,豫謀世事。 舉才不以標鑒,故人亡而後顯;籌畫不以要功,故事至而後定。 雖亡身明順,識亦高矣。 董卓之亂,神器遷逼,公達慨然,志在致命。 由斯而譚,故以大存名節。 至如身為漢隷而跡入魏幕,源流趣舍,抑亦文若之謂。 所以存亡殊致,始終不同,將以文若既明且哲,名教有寄乎!夫仁義不可不明,時宗舉其致;生理不可不全,故達識攝其契。 相與弘道,豈不遠哉! 崔生高朗,折而不撓,所以策名魏武、執笏霸朝者,蓋以漢主當陽,魏後北面者哉!若乃一旦進璽,君臣易位,則崔生所以不與,魏氏所以不容。 夫江湖所以濟舟,亦所以覆舟;仁義所以全身,亦所以亡身。 然而先賢玉摧于前,來哲攘袂于後,豈天懷發中,而名教束物者乎! 孔明盤桓,俟時而動,遐想管樂,遠明風流,治國以禮,人無怨聲,刑罰不濫,沒有餘泣,雖古之遺愛,何以加茲!及其臨終顧托,受遺作相,劉後授之無疑心,武侯受之無懼色,繼體納之無貳情,百姓信之無異辭,君臣之際,良可詠矣! 公瑾卓爾,逸志不群,總角料主,則素契于伯符;晚節曜奇,則三分于赤壁。 惜其齡促,志未可量。 子布佐策,致延譽之美,輟哭止哀,有翼戴之功,神情所涉,豈徒謇諤而已哉!然杜門不用,登壇受譏。 夫一人之身所照未異,而用舍之間俄有不同,況沈跡溝壑,遇與不遇者乎! 夫詩頌之作,有自來矣。 或以吟詠情性,或以紀德顯功,雖大指同歸,所托或乖。 若夫出處有道,名體不滯,風軌德音,為世作范,不可廢也。 復綴序所懷,以為之贊曰: 火德既微,運纏大過。 洪飈扇海,二溟揚波。 虯獸雖驚,風雲未和。 潛魚擇川,高鳥候柯。 赫赫三雄,並回乾軸。 競收杞梓,爭采松竹。 鳳不及棲,龍不暇伏。 谷無幽蘭,嶺無停菊。 英英文若,靈鑒洞照。 應變知微,頤奇賞要。 日月在躬,隱之彌曜。 文明英心,贊之愈妙。 滄海橫流,玉石俱碎。 達人兼善,廢己存愛。 謀解時紛,功濟宇內。 始救生靈,終明風概。 公達潛朗,思同蓍蔡。 運用無方,動攝群會。 爰初發跡,遘此顛沛。 神情玄定,處之彌泰。 愔愔幕裹,算無不經亹癖通韻,跡不暫停。 雖懷尺璧,顧哂連城。 智能極物,愚足全生。 郎中溫雅,器識純素。 貞而不諒,通而能固。 恂恂德心,汪汪軌度。 志成弱冠,道敷歲暮。 仁者必勇,德亦有言。 雖遇履尾,神氣恬然。 行不修飾,名節無愆。 操不激切,素風愈鮮。 邈哉崔生,體正心直。 天骨疏朗,牆岸高嶷。 忠存軌跡,義形風色。 思樹芳蘭,翦除荊棘。 人惡其上,世不容哲。 琅琅先生,雅杖名節。 雖遇塵務,猶震霜雪。 運極道消,碎此明月。 景山恢誕,韻與道合。 形器不存,方寸海納。 和而不同,通而不雜。 遇醉忘辭,在醒貽答。 長文通雅,義格終始。 思戴元首,擬伊同恥。 人未知德,懼若在己。 嘉謀肆庭,讜言盈耳。 玉生雖麗,光不逾把。 德積雖微,道暎天下。 邈哉太初,宇量高雅。 器范自然。 標準無假。 全身由直,跡洿必偽。 處死匪難,理存則易。 萬物波蕩,孰任其累!六合徒廣,容身靡寄。 君親自然,匪由名教。 愛敬既同,情禮兼到。 烈烈王生,知死不撓。 求仁不遠,期在忠存。 玄伯剛簡,大存名體。 志在高構,增堂及陛。 端委獸門,正言彌啟。 臨危致命,盡其心禮。 堂堂孔明,基宇宏邈。 器同生靈,獨稟先覺。 標榜風流,遠明管樂。 初九龍盤,雅志彌確。 百六道喪,干戈迭用。 苟非命世,孰掃雰雺!宗子思寧,薄言解控。 釋褐中林,鬱為時棟。 士元弘長,雅性內融。 崇善愛物,觀始知終。 喪亂備矣。 勝涂未隆。 先生標之,振起清風。 綢繆哲後,無妄惟時。 夙夜匪懈,義在緝熙。 三略既陳,霸業已基。 公琰殖根,不忘中正。 豈曰模擬,實在雅性。 亦既覊勒,負荷時命。 推賢恭己,久而可敬。 公衡沖達,秉志淵塞。 媚茲一人,臨難不惑。 疇昔不造,假翮鄰國。 進能徽音,退不失德。 六合紛紜,人心將變。 鳥擇高梧,臣須顧眄。 第261頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晉書 下》
第261頁