但是在我們的現代文藝裡,讓人「百讀不厭」的作品也有的。 例如魯迅先生的《阿Q正 傳》,茅盾先生的《幻滅》、《動搖》、《追求》三部曲,筆者都讀過不止一回,想來讀過 不止一回的人該不少罷。 在筆者本人,大概是《阿Q正傳》裡的幽默和三部曲裡的幾個女性 吸引住了我。 這幾個作品的好已經定論,它們的意義和使命大家也都熟悉,這裡說的只是它 們讓筆者「百讀不厭」的因素。 《阿Q正傳》主要的作用不在幽默,那三部曲的主要作用也 不在鑄造幾個女性,但是這些卻可能產生讓人「百讀不厭」的趣味。 這種趣味雖然不是必要 的,卻也可以增加作品的力量。 不過這裡的幽默決不是油滑的,無聊的,也決不是為幽默而 幽默,而女性也決不就是色情,這個界限是得弄清楚的。 抗戰期中,文藝作品尤其是小說的 讀眾大大的增加了。 增加的多半是小市民的讀者,他們要求消遣,要求趣味和快感。 擴大了 的讀眾,有着這樣的要求也是很自然的。 長篇小說的流行就是這個要求的反應,因為篇幅 長,故事就長,情節就多,趣味也就豐富了。 這可以促進長篇小說的發展,倒是很好的。 可 是有些作者卻因為這樣的要求,忘記了自己的邊界,放縱到色情上,以及粗劣的笑料上,去 吸引讀眾,這只是迎合低級趣味。 而讀者貪讀這一類低級的軟性的作品,也只是沉溺,說不 上「百讀不厭」。 「百讀不厭」究竟是個讚詞或評語,雖然以趣味為主,總要是純正的趣味 才說得上的。 1947年10月10日作。 (原載1947年11月15日《文訊》月刊第7卷第5期) 論書生的酸氣 讀書人又稱書生。 這固然是個可以驕傲的名字,如說「一介書生」,「書生本色」,都 含有清高的意味。 但是正因為清高,和現實脫了節,所以書生也是嘲諷的對象。 人們常說 「書獃子」、「迂夫子」、「腐儒」、「學究」等,都是嘲諷書生的。 「獃」是不明利害, 「迂」是繞大彎兒,「腐」是頑固守舊,「學究」是指一孔之見。 總之,都是知古不知今, 知書不知人,食而不化的讀死書或死讀書,所以在現實生活裡老是吃虧、誤事、閙笑話。 總 之,書生的被嘲笑是在他們對於書的過分的執着上;過分的執着書,書就成了話柄了。 但是還有「寒酸」一個話語,也是形容書生的。 「寒」是「寒素」,對「膏粱」而言。 是魏晉南北朝分別門第的用語。 「寒門」或「寒人」並不限于書生,武人也在裡頭:「寒 士」才指書生。 這「寒」指生活情形,指家世出身,並不關涉到書;單這個字也不含嘲諷的 意味。 加上「酸」字成為連語,就不同了,好像一副可憐相活現在眼前似的。 「寒酸」似乎 原作「酸寒」。 韓愈《薦士》詩,「酸寒溧陽尉」,指的是孟郊。 後來說「郊寒島瘦」,孟 郊和賈島都是失意的人,作的也是失意詩。 「寒」和「瘦」映襯起來,夠可憐相的,但是韓 愈說「酸寒」,似乎「酸」比「寒」重。 可憐別人說「酸寒」,可憐自己也說「酸寒」,所 以蘇軾有「故人留飲慰酸寒」的詩句。 陸游有「書生老瘦轉酸寒」的詩句。 「老瘦」固然可 憐相,感激「故人留飲」也不免有點兒。 范成大說「酸」是「書生氣味」,但是他要「洗盡 書生氣味酸」,那大概是所謂「大丈夫不受人憐」罷? 為什麼「酸」是「書生氣味」呢?怎麼樣才是「酸」呢?話柄似乎還是在書上。 我想這 個「酸」原是指讀書的聲調說的。 晉以來的清談很注重說話的聲調和讀書的聲調。 說話注重 音調和辭氣,以朗暢為好。 讀書注重聲調,從《世說新語·文學》篇所記殷仲堪的話可見; 他說,「三日不讀《道德經》,便覺舌本閒強」,說到舌頭,可見注重發音,注重發音也就 是注重聲調。 《任誕》篇又記王孝伯說:「名士不必須奇才,但使常得無事,痛飲酒,熟讀 《離騷》,便可稱名士。 」這「熟讀《離騷》」該也是高聲朗誦,更可見當時風氣。 《豪 爽》篇記「王司州(胡之)在謝公(安)坐,詠《離騷》、《九歌》『入不言兮出不辭,乘 迴風兮載雲旗』,語人云,『當爾時,覺一坐無人。 』」正是這種名士氣的好例。 讀古人的 書注重聲調,讀自己的詩自然更注重聲調。 《文學》篇記着袁宏的故事:袁虎(宏小名虎)少貧,嘗為人傭載運租。 謝鎮西經船行,其夜清風朗月,聞江渚間估 客船上有詠詩聲,甚有情致,所誦五言,又其所未嘗聞,嘆美不能已。 即遣委曲訊問,乃是 袁自詠其所作詠史詩。 因此相要,大相賞得。 從此袁宏名譽大盛,可見朗誦關係之大。 此外《世說新語》裡記着「吟嘯」,「嘯 詠」,「諷詠」,「諷誦」的還很多,大概也都是在朗誦古人的或自己的作品罷。 這裡最可注意的是所謂「洛下書生詠」或簡稱「洛生詠」。 《晉書·謝安傳》說:安本能為洛下書生詠。 有鼻疾,故其音濁。 名流愛其詠而弗能及,或手掩鼻以效之。 第121頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《朱自清散文》
第121頁