意既雜於善惡,雖極力為善去惡,源頭終不清楚,故龍溪得以四無之說勝之。 心意知物,俱無善惡,第心上用功,一切俱了,為善去惡,無所事事矣,佛家之立躋聖位是也。 由先生言之,心既至善,意本澄然無動,意之靈即是知,意之照即是物,為善去惡,固是意上工夫也,然則陽明之四有,豈為下根人說教哉! 善山語錄 聖人所謂無意無情者,非真無也,不起私意,自無留意留情耳。 若果無意,孰從而誠?若果無情,孰從而精?是堯、舜不必惟精,孔子不必徙義改過矣。 吾故曰:「學務無情,斷滅天性,學務有情,緣情起釁。 不識本心,二者皆病。 」 有意固謂之意見,而必欲求為無意,是亦不可謂非意見也。 是故論學,不必太高,但須識本領耳。 苟識本領,雖曰用意,自無留情;苟不識本領,雖曰欲無意,只是影響。 或謂:「求之於心,全無所得,日用雲為,茫無定守。 」夫良知在人為易曉,誠不在於過求也。 如知無所得,無所定守,即良知也。 就於知無所得者,安心以為無得,知無定守者,安心以守之,斯豈非入門下手之實功乎?況心性既無形聲,何從而得?既無定體,何從而守?但知無所得,即有所悟矣,豈真無所得耶?知無定守,即有定主矣,豈真無定守耶? 後世儒者,不能至於聖人,其毫釐之差,只不信此。 使果真知,即刻一了百當,自是了得終身。 見在此心,合下圓成、合下具足,更有何意可起?何理可思?苟有所思慮,蓋不過殊涂同歸,一致百慮而已。 有欲絶感以求靜者,曰:“非也。 君子亦惟致其良知而已矣,知至則視無不明,聽無不聰,言無不中,動無不敬。 是知應物之心非動也,有欲故謂之動耳。 絶感之心非靜也,無慾故謂之靜耳。 苟有欲焉,雖閉關習靜,心齋坐忘,而其心未嘗不動也。 苟無慾焉,雖紛華雜擾,酬酢萬變,而其心未嘗不靜也。 動而無慾,故動而無動,而其動也自定。 靜而無慾,故靜而無靜,而其靜也常精。 動定靜定庶矣。 所論「個中擬議差毫髮,就?光明障幾重。 肯信良知無適莫,何須事後費磨礱」即此知直造先天。 夫本來面目,豈特無容擬議,雖光明亦何所有!誠知本體無容用其力,則凡從前着意尋求,要皆敲門瓦礫耳,門開則瓦礫誠無所施。 雖太虛中何物不有,門戶瓦礫,色色具列,而不能染於太虛。 思而無思,擬議而無擬議,道本如是耳。 是故戒慎恐懼,格物致知,雖為眾人設法,在聖人惟精亦不廢。 不然,孔子嘗謂「吾有知乎哉?無知也。 」而又憂「聞義不能徙,不善不能改」。 是以上達不離下學中得之,則磨礱改過,正見聖人潔淨精微。 天下之事,原無善惡,學者不可揀擇去取,只要自審主意。 若主意是個真心,隨所處皆是矣;若主意是個私心,縱揀好事為之,卻皆非矣。 譬如戲謔是不好事,但本根是個與人為善之心,雖說幾句笑話,動人機括,自揣也是真心。 但本根是個好名之心,則雖孝親敬長,溫凊定省,自揣還是欺心。 此學是日用尋常事,自知自足,無事旁求,習之則悅,順之則裕,真天下之至樂也。 今之同志,負高明之志者,嘉虛玄之說,厲敦確之行者,樂繩墨之趨,意各有所用,而不能忘所見,此君子之道所以為鮮。 致中和,天地位,萬物育者,如或動於客氣,梏於物慾,覺得胸中勞耗錯亂,天地即已翻覆,親而父子兄弟,近而僮僕,遠而天下之人,皆見得不好。 至於山川草木,鷄犬椅桌,若無相干,也自不好。 天下雖大,我自不得其平矣。 少即平其心,易其氣,良知精察,無有私意,便覺與天地相似矣。 不惟父子兄弟僮僕自無不好,而天下之人亦無不好,以至鷄犬椅桌、山川草木,亦無不好,真見萬物皆有春意。 至於中間有不得其所者,自惻然相關,必思處之而後安。 故盡天下之性,只是自盡其性。 (位育之理確然。 ) 天地萬物與吾原同一體,知吾與天地萬物既同一體,則知人情物理要皆良知之用也,故除卻人情物理,則良知無從可致矣。 是知人情物理,雖曰常感,要之感而順應者,皆為應 ,實則感而無感。 良知無慾,雖曰常寂,要之原無聲臭者,?神應無方,實則寂而無寂。 此致知所以在於格物,而格物乃所以實致其良知也。 明道以窮理盡性至命,一下便了,於此可見。 象山云:「老夫無所能,只是識病。 」可見聖賢不貴無病,而貴知病,不貴無過,而貴改過。 今之學者,乃不慮知病即改,卻只慮有病。 豈知今之學者,要皆半路修行者也,習染既深,焉能無病?況有病何傷?過而能改,雖曰有病,皆是本來不染,而工夫亦為精一實學耳。 今日論學,只當辨良知本領,果與慎獨工夫同與不同,不當論其行事標末,律之古人出處異與不異。 使其本領既同,而行事或過,自可速改而進誠明之域;使其本領已失,而操履無過,雖賢如諸葛、韓、范、明道、尚惜其不着不察,而有未聞道之歎! 謂「近來勉強體究,凡動私意,一覺便欲放下。 」如此豈不是切實工夫?但說得似易,恐放下甚難。 若私意已嘗掛根,雖欲放下,卻不能矣。 須有好仁無以尚之之心,然後私意始不掛根。 如此一覺放下,便就是潔淨精微之學。 郎中陳明水先生九川 陳九川字惟浚,號明水,臨川人也。 母夢吞星而娠。 年十九,為李空同所知。 正德甲戌進士。 第131頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《明儒學案》
第131頁