○相《管子》曰:「黃帝得六相。 」《宋書‧百官志》曰,「殷湯以伊尹為右相,仲虺為左相。 」然其名不見于經,惟《書‧說命》有「愛立作相」之文。 而《左傳‧定公元年》薛宰言:「仲虺居薛,以為湯左相。 」《禮記‧月令》:「命相布德和令。 」註:「相謂三公相王之事也。 」正義曰:「案《公羊‧隱五年》傳曰:“三公者何?天子之相也。 自陝而東者周公主之,自陝而西者召公主之,一相處乎內,是三公相王之事也。 」至六國時,一人知事者特謂之相,故《史記》稱穰侯范雎、蔡澤皆為秦相,後又為丞相也。 杜氏《通典》曰:「黃帝六相,堯十六相,為之輔相,不必名官。 」是則三代之時言相者皆非官名,如《孟子》言:舜相堯,禹相舜,益相禹,伊尹相湯,周公相武王,《禮記,明堂位》:「周公相武王」之類耳。 《左傳‧桓公二年》:「太宰督遂相宋公。 」《莊公九年》:「鮑叔言于齊侯曰:『管夷吾治于高,使相可也。 』」《昭公元年》:「祁午謂趙文子曰:『子相晉國。 』」按當時官名皆不謂之相。 是相矣。 《哀公十七年》:「右領差車與左史老皆相令尹、司馬,以伐陳。 」又是相二官,而非相楚王。 惟《襄公二十五年》:「崔杼立景公而相之,慶封為左相。 」則似真以相名官者。 《定公十年》:「公會齊侯于夾谷,孔丘相。 」杜氏解曰:「相,會儀也。 如『願為小相焉』之相。 」《史記‧孔子世家》乃云:「孔子為大司寇,攝相事。 」是誤以「儐相」之相為「相國」之相。 不知魯無相名,有司寇而無大司寇也。 ○將軍《春秋傳》:「晉獻公作二軍,公將上軍,太子申生將下軍。 」是已有將軍之文,而未以為名也。 至昭公二十八年,閻沒女寬對魏獻子曰:「豈將軍食之而有不足。 」正義曰:「此以魏子將中軍,故謂之將軍。 」及六國以來,遂以將軍為官名,蓋其元起於此。 《公羊傳》:「將軍子重諫曰。 」《梁傳》:「使狐夜姑為將軍。 」《孟子》:「魯欲使慎子為將軍。 」《墨子》:「昔者晉有六將軍,而智伯莫為強焉。 」《莊子》:「今將軍兼此三者。 」《淮南子》:「趙文子問于叔向曰:『晉六將軍,其孰先亡?』」「張武為智伯謀曰:『晉六將軍。 』」又曰:「魯君召子貢,授之將軍之印。 」而《國語》亦曰:「鄭人以詹伯為將軍。 」又曰:「吳王夫差黃池之會,十行一嬖大夫,十旌一將軍。 」《禮記‧檀弓》:「衛將軍文子之喪。 」《史記‧司馬穰直傳》:「景公以為將軍。 」《封禪書》:「杜主者,故周之右將軍。 」《越世家》:「范蠡稱上將軍。 」《魏世家》:「令太子申為上將軍。 」《戰國策》:「梁王虛上位,以故相為上將軍。 」《漢書‧百官表》曰:「前後左右將軍,皆周末官。 」《通典》曰:「自戰國置大將軍,楚懷王與秦戰,秦敗楚,虜其大將軍屈丐。 至漢則定以為官名矣。 」 ○相公前代拜相者必封公,故稱之曰相公,若封王則稱相王。 自洪武中革去丞相之號,則有公而無相矣。 即初年之制,亦不盡沿唐宋,有相而不公者胡惟庸是也,有公而不相者常遇春之倫是也,封公拜相惟李善長、徐達,三百年來有此二相公耳。 魏王粲《從軍行》:「相公征關右,赫怒震天威。 」《羽獵賦》:「相公乃乘輕軒,駕四駱。 」相公二字似始見此。 ○司業國子司業,以為生徒所執之業,非也。 唐歸崇敬授國子司業,上言:「司業義在《禮記》『樂正司業』。 正,長也。 言樂官之長,司主此業。 《爾雅》云:『大版謂之業。 』按《詩‧周頌》:『設業設虛,崇牙樹羽。 』則業是懸鐘磐之и虛也。 今太學既不教樂,于義無取,請改國子監為闢雍,祭酒為太師氏,司業一為左師,一為右師。 」詔下尚書集百僚定議以聞。 議者重難改作,其事不行。 按《靈台》之詩曰:「虛業維樅。 」即此「業」字。 傳曰:「業,大版也。 所以飾為懸也。 捷業如鋸齒,或白畫之。 」《爾雅》:「大版謂之業。 」《左氏‧昭九年》傳:「辰在子卯謂之疾日,君徹宴樂,學人舍業。 」《禮記‧檀弓》:「大功廢業。 」並謂此也。 懸者,常防其墜。 故借為敬謹之義,《書》之「兢兢業業」,《詩》之「赫赫業業」、「有震且業」是也。 凡人所執之事亦當敬謹,故借為事業之義。 《易》傳之「進德修業」,「可大則賢人之業」,「盛德大業」;《禮記》之「敬業樂群」是也。 然三代《詩》、《書》之文並無此義,而「業廣惟勤」一語,乃出於梅賾所上之古文《尚書》。 梁劉勰《文心雕龍》謂:《淪語》以前,經無「論」字,《六韜三論》後人追題,今《周官篇》有「論道經邦」之語,蓋梅賾古文之書,其時未行。 然即此二字,亦足以蔡時世言語之不同矣。 第196頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《日知錄》
第196頁