其詐偽既如此。 及其對微生畝也,則又以疾固自文。 此猶叔孫通對魯兩生曰:若真鄙儒,不知時變也。 所謂中庸,實無異於鄉愿。 彼以鄉愿為賊而譏之。 夫一鄉皆稱願人,此猶沒身裡巷,不求仕宦者也。 若夫逢衣淺帶,矯言偽行,以迷惑天下之主,則一國皆稱願人。 所謂中庸者,是國願也,有甚于鄉愿者也。 孔子譏鄉愿,而不譏國願,其湛心利祿,又可知也。 君子時中,時伸時絀,故道德不必求其是,理想亦不必求其是,惟期便於行事則可矣。 用儒家之道德,故艱苦卓厲者絶無,而冒沒奔競者皆是。 俗諺有云:書中自有千鐘粟。 此儒家必至之弊,貫于征闢科舉學校之世,而無乎不遍者也。 用儒家之理想,故宗旨多在可否之間,論議止於函胡之地。 彼耶穌教天主教,崇奉一尊,其害在堵塞人之思想。 而儒術之害,則在淆亂人之思想。 此程朱陸王諸家,所以有權而無實也。 雖然,孔氏之功則有矣。 變礻幾祥神怪之說,而務人事,變疇人世官之學,而及平民,此其功亦絶千古。 二千年來,此事已屬過去,獨其熱中競進在耳。 次論道家。 道家老子,本是史官。 知成敗禍福之事,悉在人謀,故能排斥鬼神,為儒家之先導。 老子穀神不死,是謂玄牝等語,未知何指?道士依傍其說,推為教祖,實于老子無與。 亦以怵于利害,膽為之怯,故事事以卑弱自持。 所云無為權首,將受其咎,人皆取先,己獨取後者,實以表其膽怯之征。 蓋前世伊尹太公之屬,皆為輔佐,不為帝王。 學老氏之術者,周時有范蠡,漢初有張良,其位置亦相類,皆惕然于權首之戒者也。 孔子受學老聃,故儒家所希,只在王佐,可謂不背其師說矣。 老子非特不敢為帝王,亦不敢為教主。 故云:強梁者不得其死,吾將以為教父。 大抵為教主者,無不強梁。 如釋迦以勇猛無畏為宗,尊曰大雄,亦曰調禦。 而耶穌穆罕默德輩或稱帝子,或言天使,遇事奮迅,有愍不畏死之風。 此皆強梁之最也。 老子膽怯,自知不堪此任,故云:人之所教,我亦教之,如是而已。 然天下惟膽怯者,權術亦多。 蓋力不能取,而以智取,此事勢之必然也。 老子云道法自然。 太史論老莊諸子,以為歸於自然。 自然者,道家之第一義諦。 由其博覽史事,而知生存競爭自然進化,故一切以放任為主。 雖然,亦知放任之不可久也。 群龍無首,必有以提倡之,又不敢以權首自居。 是故去力任智,以詐取人,使彼樂於從我。 故曰:善為道者,非以明民,將以愚之。 弱之勝強,柔之勝剛,天下莫不知。 老氏學術,盡于此矣。 雖然,老子以其權術授之孔子,而征藏故書,亦悉為孔子詐取。 孔子之權術,乃有過于老子者。 孔學本出於老,以儒道之形式有異,不欲崇奉以為本師,而懼老子發其覆也。 於是說老子曰:烏鵲孺,魚傅沫,細要者化,有弟而兄啼。 老子膽怯,不得不曲從其請,逢蒙殺羿之事,又其素所怵惕也。 胸有不平,欲一舉發,而孔氏之徒,遍佈東夏,吾言朝出,首領可以夕斷。 於是西出函谷,知秦地之無儒,而孔氏之無如我何,則始著《道德經》,以發其覆。 藉令其書早出,則老子必不免于殺身。 如少正卯在魯與孔子並。 孔子之門,三盈三虛,猶以爭名致戮,而況老子之陵駕其上者乎!嗚呼!觀其師徒之際,忌刻如此,則其心術可知。 其流毒之中人,亦可知已。 莊子晚出,其氣獨高,不憚抨彈前哲。 憤奔走遊說之風,故作《讓王》以正之,惡智力取攻之事,故作《去篋》以絶之。 其術似與老子相同,其說乃與老子絶異。 故《天下篇》歷敘諸家,已與關尹、老聃裂分為二。 其褒之以至極,尊之以博大真人者,以其自然之說,為己所取法也。 其裂分為二者,不欲以老子之權術自污也。 或謂子夏傳田子方,田子方傳莊氏。 是故莊子之學,本出儒家,其說非是。 莊子所述,如庚桑楚徐無鬼則陽之徒多矣,豈獨一田子方耶?以其推重子方,遂謂其學所出必在於是,則徐無鬼亦莊子之師耶?南郭子綦之說,為莊子所亟稱,彼亦莊子師耶? 次論墨家。 墨家者,古宗教家,與孔老絶殊者也。 儒家公孟,言無鬼神。 道家老子,言以道蒞天下,其鬼不神。 是故儒道皆無宗教。 儒家後有董仲舒,明求雨禳災之術,似為宗教。 道家則由方士妄托,為近世之道教,皆非其本旨也。 惟墨家出於清廟之守,故有《明鬼》三篇,而論道必歸於天志。 此乃所謂宗教矣。 兼愛尚同之說,為孟子所非,非樂節葬之義,為荀卿所駁。 其實墨之異儒者,並不止此。 蓋非命之說,為墨家所獨勝。 儒家道家,皆言有命。 其善於持論者,神怪妖誣之事,一切可以摧陷廓清,惟命則不能破。 如《論衡》有《命祿》、《氣壽》、《幸遇》、《命義》等篇是也。 其《命義篇》舉儒墨對辯之言曰: 第443頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第443頁