正宮端正好添酒力,晚風涼。 助殺氣,春雲暮。 尚兀自腳趔趄、醉眼模糊。 他化的我一方之地都食素。 單則俺殺生的無緣度。 語語明白如畫,而言外有無窮之意。 又如《竇娥冤》第二折: 鬥蝦蟆空悲慼,沒理會;人生死,是輪迴。 感着這般病疾,值着這般時勢。 可是風寒暑濕,或是饑飽勞役,各人證候自知。 人命關天關地,別人怎生替得。 壽數非幹一世,相守三朝五夕,說甚一家一計。 又無羊酒緞匹,又無花紅財禮。 把手為活過目,撒手如同休棄。 不是竇娥忤逆,生怕旁人論議。 不如聽咱勸你,認個自家悔氣。 割捨的一具棺材,停置幾件布帛,收拾出了咱家門裡,送入他家墳地。 這不是你從小兒年紀指腳的夫妻,我其實不關親,無半點淒愴淚。 休得要心如醉,意似痴。 便這等嗟嗟怨怨,哭哭啼啼。 此一曲直是賓白,令人忘其為曲。 元初所謂當行家,大率如此。 至中葉以後,已罕覯矣。 其寫男女離別之情者,如鄭光祖《倩女離魂》第三折: 醉春風空服遍面眩藥不能痊,知他這音贊病何日起。 要好時直等的見他時,也只為這癥候因他上得,得。 一會家縹緲呵,忘了魂靈。 一會家精細呵,使着軀殼。 一會家混沌呵,不知天地。 迎仙客日長也愁更長,紅稀也信尤稀,春歸也奄然人未歸。 我則道相別也數十年,我則道相隔着數萬里。 為數歸期,則那竹院裡刻遍琅翠。 此種詞如彈丸脫手,後人無能為役。 唯南曲中《拜月》,《琵琶》,差能近之。 至寫景之工者,則馬致遠之《漢宮秋》第三折: 梅花酒呀,對著這迥野淒涼:草色已添黃;兔起早迎霜;犬褪得毛蒼;人搠起纓槍;馬負着行裝;車運着餱糧;打獵起圍場。 他,他,他,傷心辭漢主,我,我,我,攜手上河梁。 他部從,入窮荒;我鑾輿,返咸陽。 返咸陽,過宮牆;過宮牆,繞迴廊;繞迴廊,近椒房;近椒房,月昏黃;月昏黃,夜生涼;夜生涼,泣寒づ;泣寒づ,綠紗窗;綠紗窗,不思量。 收江南呀!不思量,便是鐵心腸;鐵心腸,也愁淚滴千行。 美人圖今夜掛昭陽;我那裡供養,便是我高燒銀燭照紅妝。 尚書雲陛下迴鑾罷,娘娘去遠了也。 駕唱 鴛鴦煞我煞大臣行,說一個推辭謊,又則怕筆尖兒那火編修講。 不見那花朵兒精神,怎趁那草地裡風光。 唱道,佇立多時,徘徊半晌。 猛聽的塞雁南翔,呀呀的聲嘹喨。 卻原來滿目牛羊,是兀那載離恨的氈車,半坡裡響。 以上數曲,真所謂寫情則沁人心脾,寫景則在人耳目,述事則如其口出者。 第一期之元劇,雖淺深大小不同,而莫不有此意境也。 古代文學形容事物也,率用古語,其用俗語者絶無,又所用之字數亦不甚多。 獨元曲以許用襯字故,故輒以許多俗語,或以自然之聲音形容之。 此自古文學上所未有也。 茲舉其例: 如《西廂記》第四劇第四折: 雁兒落綠依依牆高柳半遮;靜悄悄門掩清秋夜;疏剌剌林梢落葉風;昏慘慘雲際穿窗月。 得勝令驚覺我的是顫顫巍竹影走龍蛇;虛飄飄莊周夢蝴蝶;絮叨叨促織兒無休歇;韻悠悠砧聲兒不斷絶。 痛煞煞傷別,急煎煎好夢兒應難捨;冷清清的咨嗟,嬌滴滴玉人兒何處也。 此猶僅用三字也。 其用四字者,如馬致遠《黃梁夢》第四折: 叨叨令我這裡穩丕丕土坑上迷風彡沒騰的坐;那婆婆將粗剌剌陳米喜收希和的播。 那蹇驢兒柳陰下舒着足乞留惡濫的臥;那漢子去脖項上婆婆沒索的摸。 你則早醒來了也麼哥,你則早醒來了也麼哥。 可正是窗前彈指時光過。 其更奇絶者,則如鄭光祖《倩女離魂》第四折: 古水仙子全不想這姻親是舊盟,則待教襖廟火刮刮匝匝烈焰生。 將水面上鴛鴦忒楞楞騰分開交頸,疏剌剌沙雕鞍撒了鎖呈。 廝琅琅湯偷香處喝號提鈴,支楞楞爭弦斷了不續碧玉箏。 吉丁丁精磚上摔破菱花鏡,撲通通東井底墜銀瓶。 又無名氏《貸郎旦劇》第三折,則所用疊字,其數更多。 貨郎兒六轉我則見黯黯慘慘天涯雲布,萬萬點點瀟湘夜雨。 正值着窄窄狹狹溝溝塹塹路崎嶇,黑黑黯黯彤雲布,赤留赤律瀟瀟灑灑斷斷續續,出出律律忽忽魯魯陰雲開處,霍霍閃閃電光星注。 正值着颼颼摔摔風,淋淋淥淥雨。 高高下下凹凹答答一水模糊,撲撲簌簌濕濕淥淥疏林人物,卻便似一幅慘慘昏昏蕭湘水墨圖。 由是觀之,則元劇實于新文體中自由使用新言語。 在我國文學中,于《楚辭》內典外,得此而三。 然其源遠在宋金二代,不過至元而大成。 其寫景抒情述事之美,所負于此者,實不少也。 元曲分三種。 雜劇之外,尚有小令套數。 小令,只用一曲,與宋詞略同。 套數則合一宮調中諸曲為一套,與雜劇之一折略同。 但雜劇以代言為事,則套數則以自敘為事。 此其所以異也。 元人小令套數之佳,亦不讓于其雜劇。 茲各錄其最佳者一篇,以示其例略可以見元人之能事也。 小令《天淨沙》無名氏。 此詞……不知何據。 枯藤老樹昏鴉;小橋流水人家;古道西風瘦馬。 夕陽西下,斷腸人在天涯。 套數《秋思》馬致遠,見遠刊《中原音韻》《樂府新聲》。 第432頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第432頁