抑又聞之,西人之言曰:華人中經營貿易之事,獨為擅長,至開墾耕種,能耐勞苦,尤非他國所及。 華人愈多,市埠愈甚。 嗚呼!洋人借重中國人也如此。 中國乃不能鼓勵人材,如貨之棄地而不惜,致使灰心短氣,糊其口于四方者實繁有徒。 是不惟楚材不為晉用,且晉材反為楚用也。 可勝慨哉!可勝慨哉! ○與新民叢報論所譯原富書 新明執事:承贈寄所刊《叢報》三期,首尾循誦,風生潮長,為亞洲二十世紀文明運會之先聲。 而辭意懇惻,于祖國若孝子事親,不忘幾諫,尤征遊學以來進德之猛。 曙曦東望,延何窮!三編所載,皆極有關係文字,而鄙誠所尤愛者,則第一期之《新史學》,第二期之《論保教》,第三期之《論中國學術變遷》。 凡此皆非囿習拘虛者所能道其單詞片義者也。 大報嘗謂學理邃賾,宜以流暢鋭達之筆行之,誠哉其為流暢鋭達也。 編中屢舉疇昔鄙言,又紹介新著,于拙擇《原富》之前二編,許其精善。 凡此已悉出於非望矣。 至乃謂于中學西學,皆第一流人物,則不徒增受者之慚顏,亦將羞神州當世賢豪,而大為執事知言之詬。 仆于西學,特為于眾人不為之時,而以是竊一日之長耳。 屬者聖上廣厲學宮,欲采中西之學術于一爐而冶之,則十年以往,才賢輩出,而置不佞于前魚之列可知也。 抑且無俟遠,即執事同社諸賢,親朋揮手而來,其藝能之愈富者何限。 據現在以逆將來,是戔戔者之不足以雲,又可決也。 若夫仆中學之淺深,尤為朋友所共見,非為謙也。 道不兩隆,有所棄者而後有取。 加以晚學無師,于聖經賢傳,所謂宮室之富,百官之美,皆未得其門而入之。 其所勞苦而僅得者徒文辭耳,而又不知所以變化。 此所以聞執事結習之議評,不徒不以為忤,而轉以之欣欣也。 竊以謂文辭者,載理想之羽翼,而以達情感之音聲也。 是故理之精者不能載以粗獷之詞,而情之正者不可達以鄙俗之氣。 中國之美者,莫若司馬遷、韓愈。 而遷之言曰:「其志潔者,其稱物芳。 」愈之言曰:「文無難易,惟其是。 」仆之於文,非務淵雅也,務其是耳。 且執事既知文體變化與時代之文明程度為比例矣,而其論中國學術也,又謂戰國隋唐為達于全盛而放大光明之世矣,則宜用之文體,舍二代其又誰屬焉?且文界復何革命之與。 有持歐洲晚近世之文章,以與其古者較,其所進者在理想耳,其情感之高妙,且不能比肩乎古人;至于律令體制,直謂之無幾微之異可也。 若夫翻譯之文體,其在中國,則誠有異於古所云者矣,佛氏之書是已。 然必先為之律令名義,而後可以喻人。 設今之譯人,未為律令名義,闖然循西文之法而為之,而為之讀其書者乃悉解乎?殆不然矣。 若徒為近俗之辭,以取便市井鄉僻之不學,此于文界,乃所謂陵遲,非革命也。 且不佞之所從事者,學理邃賾之書也,非以餉學僮而望其受益也,吾譯正以待多讀中國古書之人。 使其目未觀中國之古書,而欲稗販吾譯者,此其過在讀者,而譯者不任受責也。 夫著譯之業,何一非以播文明思想于國民?第其為之也,功候有深淺,境地有等差,不可混而一之也。 慕藏山不朽之名譽,所不必也。 苟然為之,言ζ意纖,使其文之行于時,若蜉蝣且暮之已化。 此報館之文章,亦大雅之所諱也。 故曰:聲之眇者不可同於眾人之耳,形之美者不可混于世俗之目,辭之衍者不可同於庸夫之聽。 非不欲其喻諸人人也勢不可耳。 台教所見要之兩事:其本書對照表,友人嘉興張氏既任其勞;若敘述派別源流,此在本學又為專科,功巨緒紛,非別為一書不能晰也。 今之所為,僅及斯密氏之本傳,又為譯例言數十條,發其旨趣。 是編卒業,及一歲矣。 所以遲遲未出者,緣譯稿散在友人,遭亂抵滯,而既集校勘,又需時日。 幸今以次就緒,四五月間,當以問世。 其自任更譯最後一書,此誠欽欽刻未去抱,第先為友人約譯《穆勒名學》,勢當先了此書,乃克徐及。 不佞生於震旦當十九、二十世紀之交會,目擊同種阽危,剝新換故,若巨蛇之蛻付,而未由一藉手。 其所以報答四恩,對揚三世,以自了國民之天責者,區區在此。 密勿勒劬,死而後已,惟愛我者靜以俟之可耳。 旅居珍重,惟照察不宣。 嚴復頓首。 第417頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第417頁