天下愛國之道,當爭有心無心,不當爭有位無位。 有位之愛國,其速力較平民為迅。 然此亦就專制政體而言。 若立憲之政體,平民一有愛國之心,及能謀所以益國者,即可立達于議院。 故郡縣各舉代表人為議員,正以此耳。 若吾國者,但恃條陳。 條陳者,大府所見而頭痛者也。 平心而論,所謂條陳,皆愛身圖進之條陳,非愛國圖強之條陳也。 嗟夫,變法何年?立憲何年?上天果相吾華,河清尚有可待。 然此時非吾青年有用之學生,人人先自任其實業,則萬萬無濟。 何者?學生,基也,國家,墉也。 學生先為之基。 基已重固,墉何由顛?所願人人各有國家二字戴之腦中,則中興尚或有冀。 若高言革命,專事暗殺,但為強敵驅除而已。 吾屬其一一為鹵,哀哉,哀哉!書至此,不忍更書矣。 大清皇帝光緒三十三年六月十九日畏廬林紓序。 ○不如歸序 小說之足以動人者,無若男女之情,所為悲歡者,觀者亦幾隨之悲歡。 明知其為駕虛之談,顧其情況逼肖,既閲猶若斤斤於心。 或引以為惜且憾者。 余譯書近六十種,其最悲者,則《籲天錄》,又次則《茶花女》,又次,則是書矣。 其雲片岡中將,似有其人,即浪子亦確有其事。 顧以為家庭之勸懲,其用意良也。 且其中尚夾敘甲午戰事甚詳。 余譯既,若不勝有冤抑之情,必欲附此一伸,而質之海內君子者。 威海水師之,朝野之議,咸咎將帥不用命,遂致于此。 固也。 乃未知軍港形勢,首恃炮台為衛,而後港之舟始得其屏蔽,不為敵人所襲。 當渤海戰歸,即毀其一二舟,艦隊初未大損。 乃敵軍夜襲岸軍,而炮台之守者先潰。 即用我山台之炮,下攻港中屯聚之舟。 全軍徒出不意。 然猶力支,以巨炮仰擊,自壞其己失之台,力為朝廷保有舟師,不為不力。 尋敵人以魚雷冒死入港,碎其數舟。 當時既無快船足以捕捉雷艇,又海軍應備之物,節節為部議抑勒,不聽備。 門戶既失,孤軍無據,其熠宜也。 或乃又謂渤海之戰,師船望敵而遁。 是又[B220]言。 吾戚林少谷都督,戰死海上,人人見之。 同時殉難者,不可指數。 文襄、文肅所教育之人才,至是幾一空焉。 余向欲著《甲午海軍覆盆錄》,未及競其事。 然海上之惡戰,吾歷歷知之。 顧欲言而人亦莫信焉。 今得是書,則出日本名士之手筆。 其言鎮定二艦,當敵如鐵山,松島旗船,死者如積。 大戰竟日,而吾二艦卒獲全,不毀于敵。 此尚言其臨敵而逃乎? 吾國史家好放言。 既勝敵矣,則必極言敵之醜敝畏葸,而吾軍之殺敵致果,凜若天人,用以為快。 所云下馬草露布者,吾又安知其露布中作何語耶?若文明之國則不然。 以觀戰者多,防為所譏,措語不能不出於紀實。 即紀實矣,則日本名士所云中國之二艦,如是能戰,則非決然遁逃可知矣。 果當時因大敗之後,收其敗余之殘卒,加以豢養,俾為新卒之導,又廣設水師將弁學校,以教育英雋之士,水師即未成軍,而後來之秀,固人人可為水師將弁者也。 須知不經敗衄,亦不知軍中所以致敗之道。 知其所以致敗而更革之,仍可自立於不敗。 當時普奧二國大將,皆累敗於拿破崙者。 維其累敗,亦習知拿破崙用兵之奧妙。 避其所長,攻其所短,而拿破崙敗矣。 果能為國,即敗亦復何傷。 勾踐之於吳,漢高之於楚,非累敗而終收一勝之效耶?方今朝議,爭雲立海軍矣。 然未育人才,但議船炮。 以不習戰之人,予以精炮堅艦,又何為者!所願當事諸公,先培育人材,更積資為購船制炮之用,未為晚也。 紓年已老,報國無日。 故日為叫旦之鷄,冀吾同胞驚醒。 恆于小說序中,攄其胸臆。 非敢妄肆嗥吠,尚祈鑒我血誠! 光緒三十四年六月十日閩縣林紓序于望瀛樓。 ○孝女耐兒傳序 予不審西文,其勉強廁身于譯界者,恃二三君子為余口述其詞,余耳受而手追之。 聲已筆止。 日區四小時,得文字六千言。 其間疵謬百出。 乃蒙海內名公,不鄙穢其徑率而收之,此予之大幸也。 予嘗靜處一室,可經月,戶外家人足音,頗能辨之了了,而余目固未之接也。 今我同志數君子,偶舉西士文字示余。 余雖不審西文,然日聞其口譯,亦能區別其文章之流派,如辨家人之足音。 其間有高厲者,清虛者,綿婉者,雄偉者,悲梗者,淫冶者,要皆歸正于性情之正,彰癉之嚴,此萬世之公理,中外不能僭越。 而獨未若而司迭更司文字之奇特。 天下文章莫易於敘悲,其次則敘戰,又次則宣述男女之情。 等而上之,若忠臣孝子,義夫節婦,決ㄕ濺血,生氣凜然。 苟以雄深雅健之筆施之,亦尚有其人。 從未有刻劃市井卑污齷齪之事,至于二三十萬言之多,不重複,不支厲,如張明鏡于空際,收納五蟲萬怪,物物皆涵,滌清光而出見者,如憑闌之觀魚鱉蝦蟹焉,則迭更司者,蓋以至清之靈府,敘至濁之社會,令我增無數閲歷,生無窮感喟矣。 中國說部,登峰造極者,無若《石頭記》,敘人間富貴,感人情盛衰,用筆縝密,著色繁麗,制局精嚴,觀止矣。 其間點染以清客,間雜以村嫗,牽綴以小人,收束以敗子,亦可謂善於體物。 終竟雅多俗寡,人意不專屬於是。 若迭更司者,則掃蕩名士美從之局,專為下等社會寫照,奸獪駔酷,至於人意未所嘗置想之局,幻為空中樓閣,使觀者或笑或怒,一時顛倒,至于不能自已。 則文心之邃曲,寧可及耶? 第362頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第362頁