方府君困時,華與高氏妹及耀均數歲,牽衣從宜人。 宜人行庖,諸子群集於庖。 啟鼎復集肘下。 咸恐後食。 然庖得少肉,華恆食其精者。 弟妹有妒容。 宜人撫之曰:「華無母,而弗知乎?脫余不幸先而叔母死,叔母之處而輩,不猶是耶?」華始娶何氏卒,宜人為之更娶于高氏,生二子一女。 斷乳後,咸昵宜人,昵昵作嬌態。 宜人待之,與諸孫等。 壬午,紓領鄉薦。 春官報罷。 宜人見紓歸,喜甚,竟不及下第事。 壬辰,紓復北行。 宜人忽夢紓病于析津。 遽起。 開門見月,乃覺其夢。 即亦弗寢。 日上,移榻廊隅,望門待郵者二日。 析津書至,無病,而宜人憊矣。 高氏妹嘗語紓曰:「母戀兄,意殊不在得官。 兄南歸多以五月。 蒼霞之洲,大水新落,傢具雜沓橫亙,日影停窗紙上。 母指麾家人,為兄解裝庋書籍,往來笑悅,兄憶之耶?」嗚呼!無母之戚,得妹言愈弗堪矣! 宜人來歸府君時,癭已綴喉際,細裁如核。 積五十年,卒以不救。 先是醫言創巨血且甚崩。 紓驚悸號慟,不知所為。 既而自念宜人生有隱德。 有鄭某者,負債重,將圖死。 宜人命紓出其鴆,館其妻子六七人于家經年。 又某某綦貧,賴宜人力,均娶婦生子矣。 以此二事,或得請于天乎?已而疾果不見血。 醫言卒無驗。 嗚呼,宜人之喪,至是逾百日矣,不孝紓始及其婦劉氏,縛帚泛埽宜人之宮。 帷幔陳設,莫變其故。 而茶鐺藥具,一一在目,咸足悲涕。 回念顧復之恩,當何如矣!天乎痛哉! ○紀西安縣知縣吳公德瀟全家被難事 嗚呼,自義和團訌于畿輔,天下洶洶,爭以黨殺西人為能。 一二當路復養成其毒,藉以祛除外患。 不知吾華虛實,已為所覘。 軍無後繼。 合列強之力以掊一國,舉以亂民為責言。 以理則詘,以勢則衄,禍機至明。 而懵懵者仍用以快一時之意。 而吾友筱村吳公之難作矣。 公執理而抗,不徇私請,以阿其上。 監司某憾之次骨。 西安積穀無見糧,糴谷之款,悉儲之豪右家。 公以簿責之,勿令吞蝕。 豪右又怨之。 有羅楠者,素健訟,勾結胥役,舞文漁食于其鄉裡。 公廉得實,峻詆之。 於是豪右蠹役咸附羅楠。 有都司周之德者,與羅合謀。 日圖不利於公。 會江山事起,土賊萬人以仇教為名,藉之攻剽邑中。 西安人咸欲應之。 公謂北事未定,洋人必不宜殲。 亂民嘩動,斥公右洋人。 殺公之謀遂決。 六月念四日,公至監司署計事出。 羅楠合數百人劫公入告監司。 令以通番罪誅之。 監司憾公,不救。 抗言:「吾力不能遽及,爾自治可爾。 」羅姓乃縛公于監司轅門,鑷公鬚髯且盡,以利刃攢刺洞腹死。 公罵不絶口。 監司立堂外,視公死乃入。 是日,並殺六洋人。 一童子剖腹未殊,拖腸匍匐地上,兩時許始絶。 公子仲韜馳哭屍下。 又殺之。 群賊守縣門,殺公家四十餘口始定。 去公篋,得康有為書。 監司大喜,以為通賊情真,誅之有名。 嗚呼!康有為向在杭州,一老司官耳。 遍謁當路,孰不與之款接者。 乃用康氏未獲罪以前之書,陷公滅門之禍。 然則!譚復生六人之獄,何不聞朝廷祿其妻子耶?賊擅殺縣官,而長吏反附被殺者以刑患。 國之失政,莫此為極!聞公老母倖存,乳下尚留一稚孫。 未知能輾轉至杭州否耶?公性至孝,博極群書。 以不能善事長官,縱容胥役,以及于難。 吾無力,不能直之於朝。 摭其事附之吾書,亦以識亂世良吏之不可為也。 哀哉,哀哉! ○書顏屠之婦 顏屠之婦,佚其姓,其始倡也。 笨醜不能勝歌舞,乃謬為恭儉以自振。 年四十而始從屠。 屠食指十數。 先娶婦死,已有子女,不母而自相昵。 亂髮垢臣頁 ,就灶而食,據閾而寢。 屠病之,迎婦而畀以政。 婦至,且不視屠之子女。 履堂見糠屑,吒曰:「糠也。 」箕拘之。 狗牢積陳飯,被水腐矣,曰:「粒也,」漉之,壁三篝燈,命去其二。 夜則使其子女捫索床寢。 淅米于釜,多其沈而啜之,勿令稠且厚。 屠親戚慶弔之事,至不敢聞諸其門。 即聞亦不答。 歲集其羡示屠曰:「此吾力所羡者也。 」屠大嬖之,一惟其言之聽。 而屠之兄弟子女親屬益困。 相引于暗陬而泣。 婦不之聞,屠亦不之顧。 婦食已輒寢。 狗不得食而狂,吃屠之子,仆其一。 其一救之,又仆。 家人大集,狗乃去。 婦聞噪,聲于房曰:「逐狗,勿覆吾碗而敗吾漿!」則亦竟不出視。 非不視其子女,懼將見創而藥,藥重則錢耗也。 屠之家有病者、呻者,郄者、詛者、寒而慄、饑而啼者。 婦目若瞑,耳若褒。 而粟罌醬瓿,深夜略動,輒能覺之。 婦私計眾叛已固,折之則自屈于詞。 乃偽盲且聾,握鑰而坐,錢終不出。 然時通其外家。 實珍饌于橐,閉戶啖之,體日以碩。 對屠仍糠核也。 一夜火發,婦既痴肥,又擁錢簏,不即出,遂焚以死。 屠與子女皆走免。 此曹子于南為余言者。 余曰:嗟乎!受人之聘,治其子女,而惟財是靳,至狗吃其子,吝藥而猶不與,則謂其無恩也必矣!家之有子女,猶國之有百姓。 用人者率皆以吝財為賢,吾恐其相引而泣于陬者多矣。 ○吟邊燕語序 歐人之傾我國也,必曰識見局,思想舊,泥古駭今,好言神怪,因之日就淪弱,漸即頽運。 而吾國少年強濟之士,遂一力求新,醜詆其故老,放棄其前載,惟新之從。 余謂從之誠是也。 顧必謂西人之夙行夙言,悉新于中國者,則亦譽人增其義,毀人益其惡耳。 第359頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第359頁