冷紅生居閩之瓊水,自言系出金陵某氏。 顧不詳其族望。 家貧而貌寢,且木強多怒。 少時見婦人,輒隅匿。 嘗力拒奔女,嚴關自捍。 嗣相見,奔者恆恨之。 迨長,以文章名于時。 讀書蒼霞洲上。 洲左右皆妓寮。 有莊氏者,色技絶一時,夤緣求見,生卒不許。 鄰妓謝氏笑之,偵生他出,潛投珍餌。 館僮聚食之盡,生漠然不聞知。 一日,群飲江樓,座客皆謝舊昵。 謝亦自以為生既受餌矣,或當有情,逼而見之,生逡巡遁去。 客咸駭笑,以為詭僻不可近。 生聞而嘆曰:「吾非反情為仇也!顧吾犭扁狹善妒,一有所狎,至死不易志,人亦未必能諒之,故寧早自脫也。 」所居多楓樹,因取楓落吳江冷詩意,自號曰冷紅生,亦用志其癖也。 生好著書,所譯《巴黎茶花女遺事》,尤淒惋有情致。 嘗自讀而笑曰:「吾能狀物態至此,寧謂木強之人,果與情為仇也耶?」 ○陳猴傳 林先生曰:「閩人不畜僮而養傭。 怒以色則受,杖則叛。 蓋難禦也」同年高嘯桐獨言其戚王太守貽燕者,畜僮陳猴。 累杖見血,而猴終弗去。 太守需次浙中。 赭寇入浙城,火數作。 門闔,太守家僮十數盡遁。 猴裹布尋丈,趣太守登城。 猴徑下,以布授太守,俾縋其家人。 未盡,嘩言賊至。 幼子自城上顛。 猴捷進,承之以手。 少女繼墜,猴張右手,再承之。 墜女適當其懷。 若有神鬼陰綴之者。 既免,夫人傷足,呻于路周。 猴徑負其子女行數百步,置之。 還負夫人。 蹀躞往複,日行不能二十里。 經十日,猴道病。 太守度城賊且出略傍縣,家人必不免。 乃逡巡入近村。 村人若善太守者。 蓋其中一人盜也。 逮治杭州獄。 時太守適權杭州,出之。 至是乃具舟脫太守于難。 居閩二年,太守卒。 猴大慟數絶。 尚書沈文肅公來弔,異之。 撫猴將以自隨,猴不可。 請護喪歸仙遊。 蓋太守與猴均仙遊人也。 公其以書抵其縣官,敘猴義。 官餼猴月以十緡。 猴役于縣官,仍以所得悉奉其主人。 縣官益義之。 無役不隨。 猴自爾亦稍稍置田築室,且娶婦生子矣。 每至太守家,輒隅立屏息,若常奴焉。 鄉之士流習猴者,輒與抗禮,曰:「是有古義,能事主人之孤,安可忄蔑耶?」 ○僮遂小傳 僮遂者,閩福清之海山人。 生而不自知其年。 以乙未先太孺人病時來。 既而遂佐吾喪。 夜及他僮席藁同餘宿喪次,所言多不可曉。 余亦不窮悉也。 然至忠。 見余家連年喪亡,輒夜半哭。 亡室劉孺人逝時,遂侵曉起,私市傅飠乇,瀹茗跪進于靈次,拜不止。 他僮笑之。 遂怒曰:「我孝主母,弗類若不孝也!」嘗從余客荔城。 過綿亭山,輿翻,遂咎輿夫曰:「明日更跌,當擇其平坦者,勿令碎吾主人輿中物也。 」其愚如此。 遂父老。 再歸省之。 父送之十里,遂跽曰:「父止勿送。 」至則述其父狀。 余詰遂何由知禮。 曰:「見主人常跽太夫人,遂今乃知父之宜跽也。 」予賜以棉衣食物及錢,咸厚楮重裹,郵致其父。 見天大風雨,輒叱曰:「遂父乃在田西被雨矣!」不懌者累日。 余來杭城,遂哭將從余。 余增其月錢慰止之。 得家書,遂乃以今年五月十八日被疫死矣。 嗚呼,以遂愚忠,不鑿其天,可以永年!今亦爾乎?吾聞柳州言南方多疫,勞者先死。 是必吾家役之無方耳。 傳之亦所以志予過也。 ○先妣事略 先妣陳宜人諱蓉,故太學生元培公女。 先世于明代為顯仕。 母鄭孺人知書明大義。 宜人生於道光己丑年三月念四日。 年十八,來歸府君雲溪先生。 丁未生大姊,壬子生紓。 踰年生二妹殤。 丁巳生高氏妹。 庚申生秉耀。 耀生二日,府君客遊台灣。 資盡,困不能歸。 歲大。 澳門賊以鋼艇闌入內港,聚江南橋下,謬言與南船競鐵貓,發炮互轟。 紓適家橫山,距江三里,飛彈蚩然日夜從屋上過。 比屋奔徙略盡。 宜人以無食故,不得去。 先大母方病,大姊稍省人事,鍵紓不令出,擁弟及妹,環宜人而泣。 宜人方縫旗撫慰大姊。 言抵夜盡三旗,可得錢四百許。 明日,大父母及爾兄弟當飽食矣。 紓時幼沖,不知母言之悲也。 是秋,府君書歸,郵致金三十圓。 自是月以為常。 越庚午。 府君構疾,至家四十日卒。 時大父在殯,大母亦繼逝,喪葬接踵,悲梗勞頓。 宜人因而大困。 耀年已十九,憐紓貧不能養。 陰與宜人謀,將東行渡台,依季父靜庵先生,求館以助紓。 紓泣止之。 不可。 戊寅五月十日,耀乘紓赴試,拜母徑行。 紓歸,見宜人有淚容。 詢之,知耀行矣。 越九月,紓方夜侍宜人坐。 從弟華從門外號而入,拜宜人,告耀死。 宜人以首抵柱,慘戚至不可以狀。 炊煙經二日不舉。 紓長跽搏顙言曰:「耀為其兄客死於外,義不敢禮以上殤。 請以紓塚子後耀。 母念耀當益念紓。 紓必求其所以慰母者。 母今不容更悲矣!」十月,紓奔耀喪于台陽。 明年,華始持耀喪以歸。 華季父靜庵子也。 生而母死,宜人撫之以長。 第358頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第358頁