報者,天下之樞鈴,萬民之喉舌也。 得之則通,通之則明,明之則勇,通之則強,強則政舉,而國立敬修,而民智。 故國愈強,其設報之數必愈博,譯報之事必愈詳,傳報之地必愈遠,開報之人必愈眾,治報之學必愈精,保報之力必愈大,掌報之權必愈尊,獲報之益必愈溥。 胥天下之心思知慮,眼目口耳相依與報館為命,如室家焉。 是以英之霸也,《太晤士報》日五六十萬,甲海外焉。 日之新也,《朝日報》日十五六萬,名亞東焉。 中國人數號稱四百兆,非謂不庶矣,出報之處,乃不逾□□,分報之類,多不逾四十,銷報之處不逾十萬,閲報之人,不逾百萬。 順天為首善之區,而閲報者寡其人,河洛為中原之壤,而傳報者窘其步。 且旬月之內,從而折閲者有焉,期年之間,從而中止者有焉。 且其中十餘種為教報,閲外國者,僅百十耳。 比而較之,直百萬倍之二千人之一。 譬猶諸大之微塵,滄海之一滴耳。 其去歐美諸邦何霄壤也?且求足以寓。 甲午之變,公車上書萬八千言千三百人,車聲轔轔,震蓋中外,古今諸國,所未有也。 雖計絀于半途,事遂於不諫,而通塞之運,已漸啟矣。 京師士夫,於是有強學會之設。 今官書局是也。 旬月之間,滬上繼焉。 今《時務報》起重而振之。 比及中年,流演海隅,加以江學提倡,湘民于變,鄂省札諭,斯風彌暢,魁哉偉矣!然廣廈萬間,眾檠非一木之任,畛途千里,致遠非跬步之勞。 孤掌不能獨鳴,只輪未能並發。 何則群獨之勢殊,南北之情暌也。 況鐵路未周,郵政未便乎!夫贈人以言,匪丈夫之登隴,因文見道,喜吾黨之有鄰。 此澳門《知新》之報,所以繼上海而應之也。 今維粵省,泰西之孔途,嶺南之重鎮,中原之外府也。 人民之庶,戶口之眾,商賈之富,市廛之盛,甲他州矣。 十餘年來,報館之設,不為少矣,報章之銷,不為罕矣。 第宗旨既乖,毫釐斯謬。 風雅不作,徒取芍藥,王道不說,只慚芻蕘。 淆變是非,指鹿以為之馬,艷說駢至,購櫝而遺其珠。 徒陷人心,徒隳風化,徒害政術,徒蕪教學,徒褻國體而已。 勿怪有識者唾穢而塵垢之,至等秉筆政于市儈無行者,相伯仲也。 彼且矜然喜以市儈無行自傲也,豈不異哉!嗟乎,不為通之,將以塞之! 詩云:訛言莫懲,書戒無稽。 勿聽今之作者,無或取焉。 《春秋》經世振先王之雅言,百二寶書譯環球之近事,異聞必錄,不襲王言,百病備陳,無取深諱,倡提聖學,無昧本源,采譯新書,旁搜雜事,審其技術,窮其新理,則明者勢不抱曲學,而愈愚矣。 察其土俗,知其形勢,則□者勢不泥舊章,而解蔽矣。 明其律法,諳其機能,強者勢不能執成法而振弱矣。 三病之禍,亦已祛矣,豈不懿與!雖然以中國人民四百兆之眾,內地十八省之大,設報之所宜有二千,分報之類宜有二萬,每類之數宜一千,日出之數宜二千萬。 比而較之,二十人僅有一分,二萬人僅購一種。 乃中土之廣,而滬僅一焉,吾粵之庶,而澳僅一焉。 維此晉鄭焉依,籍收唇齒之助。 知我罪我,分任口舌之謗。 其猶一稗一糠之微,一蚊一虻之勞也。 思以二三報館之權力,以變易天下也,吾知勢甚難也。 第以孤憤所存,不忘內熱,因其行事,托之空言。 不議之譏,匪吾所聞,擴而充之,眷懷來者。 有志之士,同類之倫,其將奮然興起,而將伯之乎!中國二千年,將墜之聖教,四百兆日感之生靈,庶有賴耶!餘日望之。 嗟乎!後有作者,斯義以明,宜立報科,用光斯道,吾黨之幸!天下之幸也! ☆錢恂○通商綜核表序 約章所載,進口免稅等物,初因品物不多,無關稅額。 又皆彼中日用,無預華人,不予征科,以示曲體遠人之至意。 詎向之專供旅用者,今則視為利途。 非無司關者,稍與爭持,而總稅務司動加駁斥。 商利商稅,交受其侵。 又若同一紙也,墨也,金銀器也,氈毯也,衣服也,蜜餞也,煙葉煙絲也,皆出口有稅,進口則免。 中外互市,貴取其平,免則均免,稅則均稅。 苟取舊章,而更定之,酌一進出皆稅之則,堅持定論,彼必無辭。 況我國免稅各物,大半為日本稅則所不免,何西人于日本則甘于輸將,于中國則每形崛強。 折而服之,固有詞矣。 按西例,出口貨稅,或輕或免,以期暢銷土貨,重征以遏來源,保我農民,毋侵害農工。 未有進口貨稅,舍巳蕓人,抑內護外者也。 第351頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第351頁