若夫節目之繁猥,修理之縝密,非尺幅可終。 今姑從略。 一西學須從語言文字入手,兼習圖算,是為第一級課程。 蓋不通文字語言,則無由讀西書,不習圖算,則天文地理格致諸學皆無由入門。 故西洋蒙館,無不以作字、繪畫、筆算心算等為初課也。 一語言文字,雖不必遠尋希臘、羅馬古文,而英、法、德、俄四國之文,不可不備。 論西國通人,無不兼通數國。 今各學生問津伊始,難責以兼人之量,只可各占一科。 一自各國通使往來,又有貿易交涉。 凡為士商者,不能不知地球大勢,及他國衰盛強弱之由。 故西人之教初學,必以地球圖說,及各國史乘為先,盡人所當共知。 二者不可偏廢。 今亦仿用其例,定為第二級課程。 一多識于鳥獸草木之名。 古人詩教則然,西人有植物動物等學,亦同此意。 不但識其名,更當盡物之性也。 此二學最淺顯,當為第二級課程之附。 一格致化學為養民富國之本,公法條約,為睦鄰禦侮之本,定為第三級課程,令各學生分途學習,以成專身名家。 一人皆戴高履厚,焉可不知天地。 通天地人為儒,亦古之志也。 故天學地學,亦定為第三級之課程,期其專精一學。 一天學與算學相表裡,算學與格化諸學相表裡。 凡算學由淺入深,自初學以至成材,其用最廣,其功不可間斷,須參合中西,故洋漢兩課並及之。 一地學有考地形者,有考地質者。 地形之學輿圖是也,已載第三條矣。 地質之學兼金石,質言之,實為農學礦學之本,與格化諸學,亦相為表裡。 一農學礦學商學,固以算格諸學為本,然西洋近年已各設專科,今當仿行之,俾為格化學及算學者各專一門,以底實用。 一製造一科,凡深于測算格致者,自能知之,不複列為專門。 一以上課程,雖以西學為主,務令簡約可行,不復盡拘西例。 故道法醫三大科,在西洋大學中最為專精切要之學,茲非遑及。 一此論課程大概,其詳細節目,俟延訂教習後,再當斟酌盡善。 附:武學 一有文事者,必有武備。 前數條論文事詳矣,宜更設武,學與文學分院練習。 一武學以陸軍水師為兩大宗,其課程節目俟延訂教習後再議。 —船政學堂本系專設,應在近海之處。 凡造船行船諸法,不但行軍兼資通商,于富強最有關係。 今姑附於武學,俟後再行擴充。 一電線鐵路等,本各有專設學堂,今亦附於武學,以資考究。 學條十規,仿照天津育材館成例。 一每日上午八點鐘至館,下午五點鐘散館,不得遲來早去。 一每日習漢文四點鐘,洋文四點鐘,午膳一點鐘。 一所有課程,教習分班排定,按序肄業,毋得亻越。 一師道宜尊,請業請益,皆當起坐。 見教習禮貌必恭,毋得簡慢。 一肄業之時,各宜專心壹志,其互有質疑問難之處在所不禁,惟不得談閒笑語。 親友亦不得來訪交談,致荒館政。 一諸生每日功課畢後散學,及每月放學之息游,原所不禁,惟切須自加防檢,毋得蕩其心志,致肄業不能專進。 一讀書行已二者交修,諸生來學毋得矜奇立異,以世俗浮偽之習為戒。 立心行事,力趨篤實,相期遠大。 人貴自立,毋待煩言。 一每月逢星房虛昂日放學一日,夏月入伏日起放學二十日,十二月十六日起至次年正月十五日止放學三十日。 此外概不得放學。 一洋文所需書籍筆墨紙張各件,由館中供給,漢文所需書籍各件,由諸生自備。 一館中預備各種書籍,只準在館看閲,毋得攜帶出外。 ☆楊選青○華文西文利弊論 嗟乎!談西學于今日,亦可謂易矣,亦可謂難矣。 何以易?易於襲西學之貌也。 何以難?難於造西學之精也。 溯自海禁宏開而後,泰西博學之士,各挾所學,以顯于中華,於是華人知西學之上有以益國計,下有以利民生,莫不切意講求,孜孜不倦。 以故京師則有同文館,福建則有船政局,上海則有方言館,天津則有武備學堂,皆以西學為首務。 所以講求西學者,亦不可謂不切,不可謂不殷矣。 然而數十年來,卒無人升西學之堂,入西學之室,造西學之極,探西學之微者,何哉?則以講西學者,徒用華文,而不用西文之弊也。 何以言之?蓋西學之為理也微,其為類也廣,必須會稽博考,始可以得其旨而會其歸。 若第用翻譯之華文,則既翻譯者,尚得稍涉其籬藩,未翻譯者,即不得深窺其奧竅。 如此而欲擅西學之妙,入西學之微,是猶緣木求魚矣。 況乎西學之大義,與華文迥不相同。 同一字也,十人譯之而十異,百人譯之而百異,甚且一人譯之而前與後異,此與彼異。 蓋西文同音者無兩字,而華文則同音者數十字。 西文有兩字合音,三字合音者,而華文無此種字。 故以華文譯西語,其不能吻合之處,本已居多。 此所以用翻譯之華文,不能免差訛之弊也。 然則華人既講求西學,其不可不用西文也明矣。 譬之宮牆,西學為室,西文為門,不得其門,不能入其室也。 譬之事物,西學為末,西文為本,不明其本,不能知其末也。 是非用西文,不能有利無弊也。 第338頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第338頁