一省官以益官。 官何以可省?吳起所謂不急之枝官也。 有督撫專掌外交、海軍、陸軍,則將軍都統之官可省也。 有布政司以下專掌賦稅之官,行折漕之法。 註:見後戶部則漕運總督以下,各屯衛官及關監督可省矣。 有農商道,則鹽運使織造以下之官可省矣。 有工科道,則河督以下之官可省矣。 此省並外官之大略也。 若京朝官,則六部每部一尚書二侍郎領之。 各部分辦之事,就舊制言,如理藩院同於外部,大理寺同於刑部,太常鴻臚光祿鑾儀同於禮部,太仆同於兵部。 就新法言,欽天監可隷于文部,內務府太醫院可隷于內部。 即以九卿等官並于各部,次侍郎一等,酌仿西制,增設各局,俾各專任一事。 為各局主事員外郎中遞升侍郎之階。 是九卿以下官,有實以副其名,但並而不至廢。 都察院掌警察,通政司歸議院。 議院官皆名卿,並司諫議。 此省並京官之大略也。 官惟其人,不分滿漢,廓然之路,昭示大公。 顧氏炎武有言:大官多則亂,小官多則治。 今省疊床架屋監臨牽制之官,而益分門別類專責辦事之官,不猶愈乎? 一長官任闢僚屬。 變法之始,兼為候選候補人計,既取資于課吏館矣。 十年以後,各專門之學興,生徒濟濟,必有英異博通之才,出乎其間。 不為之開登進之階,將何以正趨向之軌。 日本陸軍出身之大尉中尉小尉,有士官戶山二學校,文法理工農醫六科出身之判師律師技師醫士學士博士,有大學校,大學院。 且學且仕,且仕且學,用意深遠,規模至備。 今師其意,各次階級,京官侍郎卿,外官督撫司道,凡專任一職者,皆予以自闢僚屬之權。 視專門學堂得有憑證之人,何等出身,準之奏任。 府州縣次等官,亦仿判任之制,自闢僚屬,奏任者聞于朝,判任者達於政府,並三年為一任,任滿考其績而升降之。 一胥吏必用士人。 舊制各部衙門胥吏,三年而滿,不聽久據。 今且或為世業,或為販貿,舞文竊柄,鈎結為奸利。 吏道之壞,大半由此。 今府州縣以下,既各專一職,僚屬以外,必用胥吏。 今之胥吏,故《周禮》太宰所屬殷輔之士眾也。 用之途二。 一自變法分職之日始,或由各府州縣以下官,自行選召,或暫照舊章,令本有之吏正身供職三年。 三年之內,無過失被人告發得罪者,給照許其子孫入官。 立普通學堂時,三年不納膳金,畢業領憑,更入專家學堂者,各學堂就近送京外官各衙門,由各衙門官選用。 一現任府州縣學諸生,年三四十以上,素行謹願,而文學平常,不能入學堂者,各學學官院長,就近擇送各衙門,由各衙門官選用,並三年而易。 其升降以俸。 督撫司道衙門之俸,優於府,府屬衙門之俸,優於州屬,州屬衙門之俸,優於縣屬。 一優官吏俸祿。 本朝沿元明之制,官俸殊薄。 日本師歐美之法,俸亦不豐。 然日本十等官,月給尚四十五元。 中國佐雜之俸不及也。 而佐雜以官為市之所入。 其地腴而取貪者,何翅十倍于俸。 雍正乾隆兩朝,增給恩俸養廉。 今京官有減折之令,外官有攤扣之令。 抑豈獨養廉恩俸,無所得而已,浸且及俸。 而朝廷日操法以責其廉而賂日章,宜矣。 故欲變法而責其效,必自優俸始。 姑仿日本優例而增之。 俸以月給,一等官至十八等官,至多者月三千元,至少者月五十元。 官均,則以地之大小,事之繁簡,稅賦之多寡為差等,胥吏多者月三十元,少者十五,差為五等。 凡當官所入,不在俸之列者,皆入公。 凡因公之用,皆定額以取諸公。 舍暗言明,似俸益而費不支。 合暗於明,則官益而俸且省。 試一核計,必能辨之。 一設府縣議會。 變官之法略具矣。 然國有興革,何以使民不疑?國有徵斂,何以使民不怨?興革視民之裕,何以杜其疑而使之和?徵斂視民之力,何以平其怨而使之服?權衡樞紐,必在議會。 《周禮》卿大夫各掌其鄉之政教禁令。 其吏有州長黨正族師閭胥比長。 歲終會政致事。 又有詢于眾庶之法。 即日本府縣會議之權輿也。 其府縣會議之法,以地方大小,定議員多寡。 多不過五人。 議長若副,選于議員之中,上其名于內務省。 選舉之人,被選舉之人,均以有家資,或有品望者充之。 示期投票。 票數多者中選。 票均較年。 年均則定以鬮。 選定,布其名于眾。 每二年以抽籤定留易之半。 無俸。 有往來滯留之費。 常會歲三月一開,臨時會有事即開。 議事草案,由知事令交付其所議之事會決之。 其府縣事,以地方稅支辦者,豫算之額數,徵收之方法,會定之。 可否視同議者多寡。 可數多者。 數同,則決於長。 有大利害,則議員得上其議于內務卿。 若妨礙國家,背律違規者,知事令得罷其議。 議場許人集聽,而亦嚴毀貶喧擾亂雜之禁法。 如此,意至美也。 而或者以為民智未開,議必春駁而不能合。 不知正以議會開民智。 選舉之人,被選舉之人,必紳士也。 紳士雖不盡曉新法,而有文告以諭之,權限以示之,必與蚩蚩者有間。 自茲以往,釋民教之爭,籌學堂警察農工商業公司之費與事,而通上下之情,使人憬然動君民休戚相關之感,其不以此乎? 凡戶部之事十二 第322頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第322頁