一崇實學。 百年之計,莫如樹人。 古今立國,得人則昌,作養人材,實為圖治根本。 查五洲各國,其富強最著,學校必廣,人材必多。 中國情見勢絀,急思變計。 興學儲才,洵刻不容緩矣。 擬請飭將京師本有大學堂,認真整頓,竭力擴充,並飭下各行省籌經費,多設學堂。 或仿照各國學校章程,區分等次,以次推廣。 務使僻壤窮鄉,皆有庠序。 擇中外有裨實用之各項書籍,及各國著有成效之各種學術,延師講授,分門肄業。 但目前師資無多。 惟有譯書之一法,最為便捷。 似宜專派大員,考核各國書史,其已經譯出者,多刊廣佈,未經譯出者,精選譯員,譯成漢文。 一面分咨出使各國大臣,隨地購書,選譯咨送。 近年以來,日本譯書甚多,而洋人之久在中華者,亦多有譯本,均可蒐羅印證,彙輯成編,發交京外各學堂循序購買,以期學術一律而免分歧。 並可酌聘洋員為之教習。 迨所學漸有門徑,再分別資遣出洋,以資歷練。 將見風行海內,而人才不難蔚興矣。 一增實科。 夫當世無深明大義之人,故人材今不如古;當世無博達時務之人,故人材中不如外。 然近日取士,必廣求兼通古今中外之人。 非但無此本末兼賅之士子,恐亦無此體用兼備之考官。 雖立法極詳,勢必有所不行。 即勉強行之,亦終於有名而無實。 似暫宜量為變通,舊科仍按期舉行,不必一旦全廢。 但將各省歲試鄉試取中定額,先行核減二成。 另增實學一科,與將舊科所減之額,作為實科取中之數。 擬請先飭沿海各省,如南北洋兩廣閩浙省各督臣,會同妥議條規,按中西各學,分門別類,募考實學。 各省風氣不一,不必拘定籍貫,亦不必分省限額。 薈萃聚考,先彷彿童試規模,由該督臣等精選試員,認真校試。 擇其優異者作為附生。 再行覆試,取中者作為舉人。 再咨送禮部,由禮部會同總理衙門,遴調試員,並奏請簡派考官,訂期會試,中式者為進士。 但各試雖皆以經濟時務為重,亦必須能明《四子書》大義,及有宋諸大儒理藴,方準取中。 以免趨末忘本之弊。 成進士後,一體殿試,試以時務策論,不拘格式,不避忌諱,恭呈禦定,賜以出身。 內用者各執所學專門,分發六部觀政。 其深通各國語言文字,及熟諳各國政要者,發交總理衙門出使大臣差遣。 外用者發交各省督撫分別委用。 並由各堂官使臣督撫,認真察看。 一年期滿,出具切實考語甄別,不准視為具文。 倘有品行不端,心地難信者,隨時參革。 舊科中額,每次遞減一成。 實科中額,每次遞增一成。 以五成為度。 使士子知所趨向,爭自濯磨,皆漸勉為有用之材,以求奮于功名之路。 迨數試之後,學堂中多成材之士,考官中亦多實學之人。 即將舊科中五成中額,一併按照實科取士章程辦理。 而實科亦必另作一途,仍歸各省一律舉行。 如此逐漸轉移,而士風不難亟變矣。 一重遊歷。 春秋戰國之世,晉文在外,晉悼游周,趙武靈入關而瞰秦王,滕文公過宋而見孟子,皆不憚遠涉,視為故常。 至于會盟之役,國君親行,聘問之使,親貴並遣,征諸往策,不可勝數。 固敦交鄰之誼,亦以察與國之情。 近來泰西各邦,國君親王,遨遊列國,尤為習見。 揆其用意,實與古合。 擬請簡派王公,分赴外洋各國,慎選留心時務之京官,隨從遊歷。 考究各國政治學術工藝風土人情,既資以廣見聞,亦藉以覘敵勢。 濡染既久,智慧日生。 外洋情形,均得要領。 回國任事,自然措施。 遇有交涉,更無難於因應。 各國見我風氣日開,必漸相引重親近。 且彼之底蘊,已為我所洞悉,亦可稍戢橫暴,不至任意欺陵。 至京師各衙門人員,如有情願出洋者,準其報由總理衙門,詳加考核。 察系志趣正大,才堪造就者,亦可在出使經費項下,酌予川資,遣詣外洋遊學。 回華後切實考詢,視其所得之淺深,以判優劣而定黜陟。 倘或親貴中有以海外風濤為慮者,不妨先赴日本及通商各埠,就近遊覽,亦足通知時局,稍識洋情。 未始非成材捷速之一道。 第318頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第318頁