丁韙良居中國久,洞悉彼中公法之旨,與吾教同源。 其性法乃《春秋》守經之學,其例法乃《春秋》達權之學,遂作《中國古世公法考》,引經傳數條證之。 其誼例雖未詳備,而中國以《春秋》通公法之機芽萌矣。 今夫《春秋》,上本天道,為性法出於上帝之源,中用王法,為例法出於條約之源,下理人情,為民權伸于國會之源。 故內聖外王之學,不過治國平天下。 平之一義,為億兆年有國不易之經。 即西人之深于公法者,罔弗以平一國權力平萬國權力,為公法登峰造極之境。 嗚呼!《春秋》自孟子公羊嫡派無傳後,晦蒙剝蝕,孽障叢生。 至胡安國極矣。 非恃平之一義,撥昏霧而見蒼穹,則不可以平一國,烏能以平五洲。 恐將來不平之禍之不止於約章律法也。 子于公法一無窺見,但略知公法根源,所以維此地球者,有日昌之勢。 因就近譯諸書,先舉其微言大義,一稟諸《春秋》之律。 其例法繁賾,容再分門考訂,為吾黨資。 或言交涉學者不棄而教之歟? ○覺顛冥齋內言自敘 佛氏之言曰:一切微塵國,現一切相,成一切法,皆非真實。 今夫黃帝為中國生人之祖,至實也,而百家托之,言人人殊。 則所以權之者,無一定之重心矣。 堯舜至實也,而孔墨諸子述之,言人人殊,則所以權之者,無一定之重心矣。 凡事亦然,謂明為明,有至明之明,則小明為暗。 謂寒為寒,有至寒之寒,則小寒為熱。 謂動為動,有至動之動,則小動為靜。 謂智為智,有至智之智,則小智為愚。 故凡事無一定之重心以權之,即安有一定之真知以灼之。 舉大地生人以來之政教學藝,曰孰為新?孰為舊?今日見為新者,明日又見為舊矣。 明日見為新者,後日又見為舊矣。 世界無止境,新世界之心力無止境。 充而極之,至于毀地球絶軀殼,任靈魂,遊行三千大千華嚴性海中,無止境。 今欲綜四千年之政學而溝通之,莊子所謂陳跡,釋氏所謂過去生中,筌蹄而已矣,泡幻而已矣。 然而吾微言大義之教統,豎億劫,橫冰海,通星球,世可界而素王之道不可界。 何以故?曰:惟公理。 公理者何?大同之道也。 一國新而一國大同,萬國新而萬國大同。 一世新而一世大同,萬世新而萬世大同。 大同之跡,破國界,破種界,破教界。 大同之精,破世界。 悲夫!彼芒芒蚩蚩者,襲委巷之談,守一先生之說,工帖括則以帖括自界,工詞章考據,則以詞章考據自界,工鄉愿忠義,則以鄉愿忠義自界。 絶不知我外尚有我,國外尚有國,天外尚有天。 蠻觸國于蝸之角,爭地以戰,蜂蟻競其君臣之倫,爭綱常以存。 其戰其存是也。 其戰與存,無益於生生之數,則不足道也。 子游于顛冥之鄉,見夫行者、居者、坐者、臥者、醉飽者、酣歌者,群儒熙熙,如登春台,懷葛之民哉。 我而示之大同之理,爭存之道,則叢而詬之曰:異端。 復莊語而悚之瓜分之慘,種亡之禍,則愕眙為間曰:世寧有是!雖然,氣數爾爾,弗可為也。 余乃爽然吾之恥其舊者,人乃戒為新也。 吾之自愧弗知者,人乃恃為真知也。 退而捃摭吾數年粗明公理之條段,厘之以志吾過。 其于萬物蕃變之故,政學紛綸之原,未之百一。 而救世度眾生之大願,頗復{艹區}萌於是。 循而求之,道不遠人哉!其中君主民主君民共主三表,則武陵蔡鐘浚為我作者。 時孔子降生二千四百四十九年也。 瀏陽唐才常佛塵甫自敘。 ○湘報敘 執途人而語之曰:中國為極疲葸極滯拙之國乎?必怫然曰:余不信也。 又語之曰:中國為極聰強極文明之國乎?必愕然曰:余不信也。 又語之曰:中國為極疲葸極滯拙之國,即極聰強極文明之國。 必更色然曰:而童昏我乎?何相輕之甚也。 今夫繩樞瓮牖之儒,井蚌籬之子,咫尺不見,迅雷不聞,吾無暇與言。 其少能開通耳目發紆心力者,于所以疲葸滯拙之由,一一以中西比例之,抑無待余言。 顧吾于反比例得正比例者。 何以故?何以故?曰:夜義見而佛道成,煩惱生而智慧出。 其運至奇,其機至捷,其理至平。 輪船也,電線也,鐵路也,由今日以前五千餘年之人,坐漆室,面堊壁,而我親見之。 織造也,礦化也,工商雜Ш于瀛寰也,由今日以前五千餘年堙塞蘊藏之奇,而發其覆,而闡其珍,而我親見之。 學堂也,學會也,若官若紳若民通力合作也,由今日以前五千餘年磅礴つ窒之氣,而啟其鑰,而破其扃,而我親見之。 故以我所見者,方之歐美各國,則誠疲葸矣,滯拙矣。 而方之今日以前之中國,則為聰強文明之起點而未有艾也。 尤有奇者,古者欲通上下之情,君民之矩,於是命太史陳詩,瞽蒙獻誦,工操藝諫,商訂國約,雍雍彬彬,同我太平。 暴秦而降,恃壓力之重,私天位之宅,嚴巷議之誅,立腹誹之律,赤大俠之族,成黨錮之獄。 草芥臣民,牛馬士類,黔首何辜,丁茲厄運。 蓋自開闢以來,君民上下之界,始斷潢絶港,各怙其私,則秦為之也。 浸淫至于前明,科條益密,法律益苛,時事天文,俱懸厲禁。 馴至士夫以廷杖為榮,奸庸以講學醜正,天地慘怛,日月晦冥,于斯劇矣。 第304頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第304頁