光緒初元,山西、陝西、湖南大饑,赤地方數千里,句萌不生,童木立槁,溝瀆之堇,水邕莫前,月歹橫轍,過車有聲,札癘踵興,行旅相戒。 四年夏,大人上官甘肅,道河南、陝西,觸暑前從,並日而食,賓從死二人,廝隷死十餘人,它仆皆病憊無人狀,又時時思逸去,莫肯率作。 維時以賓從躬廝隷之役者,為益陽劉君雲田。 雲田羸瘠,若不勝衣,獨奮發敢任,無擇勞辱。 大人臥疾陝州,一家皆不能興,資斧行竭,藥又不時得。 雲田日削牘告急戚友,夜持火走十里市藥,踐死人,大驚,絶氣狂奔,踣于地,火熄,以手代目揣而進,連觸死人首,卒市藥歸。 歸則血濡襪履,蓋踣傷足及踐死人血也。 而云田亦卒不病。 自是客大人幕府,前後十有三年,入粟得從九品職,出榷關稅,卒乃贊安定防軍軍事十有六年,大人巡撫湖北,雲田以疾不能從,三月,歿于安定軍中,年三十有七。 雲田名丙炎。 考某縣學附生,早歿,以雲田得官,贈登仕佐郎。 母氏趙封孺人,用節孝著稱。 雲田既以行誼為大人所重,而仲兄泗生及嗣同,尤昵就雲田。 中表徐蓉俠,從子傳簡,亦皆與莫逆。 嗣同兄弟少年盛氣,凌厲無前,蓉俠亦敏毅自喜。 傳簡年尤少,益卞隘,自卓犖法度外。 雲田性獨迂緩,短小貌寢,般闢行圈豚。 惡豪邁人如寇仇,時時稱道村儒腐語規切人,聽者唾涕欠伸,猶絮聒不休。 而數人者,或數年十數年,日益親密罔間。 聚則紿以非理,戲謔百出。 又嬲使騎,鞭馬奔駛,觀其傴僂伏鞍,啼號顫慄,以為笑樂。 雲田則莊色陳論不可,終不以為侮。 安定防軍隷大人部。 嗣同間至軍,皆橐帛首,以軍禮見,設酒饌軍樂,陳百戲,嗣同一不顧,獨喜強雲田並轡走山谷中。 時私出近塞,遇西北風大作,沙石擊人,如中強弩,明駝咿嘎與鳴雁嗥狼互答。 臂鷹腰弓矢,從百十健兒,與凹目凸鼻黃須雕題諸胡,大呼疾馳,爭先逐猛獸。 夜則支幕沙上,椎髻箕踞,掬黃羊血雜雪而咽,撥琵琶引吭作秦聲。 或據服匿群相飲博,歡呼達旦。 回顧雲田,方蛙坐瞑目,誦《大學》句章。 嗣同亦不詫其不合,益樂親雲田。 雲田歿前一年,嗣同戰藝走京師,以傳簡從。 別雲田安定,話往年道中事。 雲田感念疇昔,悲不自勝。 及行,雲田送上馬,立馬前泣不可仰視。 嗣同大怪。 尋常別耳,雲田不當若此。 悠悠昊天,別幾何時,仲兄先雲田一年死,傳簡後雲田一月死。 蓉俠不忍汶汶之故,竄跡窮谷,為老死不出之計,而嗣同亦且規規然繩墨中腐儒矣。 嗚呼! ○紹泗府君家傳 律例獨子出繼,坐不應情重仍更正。 乾隆三十八年,和┞驟柄用,浙江某為戶部員外郎,世父死,無子,遺產余八十萬金,以半賄和┞,倡同周親一子兩祧之議。 曰大宗無子,小宗止有獨子,而同族實無可繼之人,不可令大宗絶嗣。 俟小宗獨子生有二子,過繼一子為大宗之孫。 倘獨子並無所出,或僅生一子,則當於同族孫輩中,過繼一孫以承大宗之祀。 是猶依託大宗為詞,且必獨子生二子,始以一子後大宗。 無二子則已與立孫之義差近,非一身兩父,如後來部臣雙祧之說,敢公壞禮防也。 迨部臣議服制,泥于不貳斬之文,擅增大宗雙祧小宗,為議曰:兄之子為弟雙祧,則仍為大宗持重服。 若弟之子為兄雙祧,則降其父之服。 夫降其父之服,則與出繼何異。 是獨子出繼之律例陰廢矣。 又不識古宗子之尊必無後小宗理。 甚至不能得大宗小宗不解,貿貿然以兄弟少長當之,使父子之親,忽彼忽此,其于禮經抑又疏舛。 首創于奸相之貪賄弄權,加厲于部臣之不學無術。 由是民間爭繼爭祧,訟獄日繁。 或一人而兩妻,又各有妾,則封贈無駢膺。 或一子而兩母,又有所生,則三年無適服。 至嘉慶十九年山東黃氏,道光元年,河南俞氏,有三祧之案,各有三妻三妾。 其子呈請服制,應否皆比適母,雖部臣亦語塞氣結,無以應之。 先立法于必窮,勢必至此也。 然而篤于仁愛者,又因以伸其憾矣。 其本非獨子,可出繼亦可兼祧,例無明條。 光祿公遂疏請曰:臣少孤,兄弟四人,女兄弟又四人。 家貧,臣母力難兼畜,故臣育于叔母彭以迄成立,而叔父母無嗣。 季弟殤,仲兄早出後它叔父。 今伯兄又故,請以臣兼祧叔父母。 特旨俞允。 嗣同謹案:兼祧之從祖考紹泗府君,先曾祖考之四子也。 諱學新,字紹泗,別字日池。 少傭力於人,初不知書。 縣南產石炭,肩運不絶于道,府君亦以任擔受值。 年既二十五,忽發憤思學,同人咸非笑之。 府君不顧,讀益奮。 夜欲寐,傾欹不自持,憤炷香自創,豁然振寤,或隱幾臂枕香,刻以分寸,焚至臂,覺殊痛,起複讀。 及試,輒不利。 憤以一題為二藝,並一格擠書之,學政雖大驚嘆,卒坐非例黜。 年且四十,始以高等補縣學附生,然精力則既憊甚。 以乾隆三十九年六月十七日己時生,嘉慶二十一年二月二十一日歿,年四十三。 累贈光祿大夫,奉旨旌表樂善好施。 彭夫人諱七,累贈一品夫人。 夫人之撫光祿公也,凡為母之道無不備。 光祿公苦羸疾,則日夜保抱而旬煦之。 寐或驚寤,雖深夜,必抱而越室就乳。 已復返,伺光祿公寐熟,潛起夜績,旦以易藥餌,供衣服。 光祿公稍長,則教之禮義,使就傅。 慈愛訓迪,三十年如一日。 故兼祧者濟人倫之窮,發於至情不容己也。 夫人以乾隆四十一年三月十七日午時生,咸豐六年五月二十日申時歿,年八十一。 光祿公既兼祧,遂以嗣同仲兄嗣襄為之後。 第266頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第266頁