自伯兄不祿,韓師旋奄忽即世,余絶跡城南十有五年。 後攜從子傳簡入京師,尋所經歷,一一示傳簡,且言余之悲。 傳簡都不省。 意頗悵恨,以為非仲兄無足以語此。 而仲兄竟歿,素車星奔,取道南下窪,佛寺梵唄,鐘磬朗澈,參以目所睹,瞿然大驚,謂是疇昔,徐悟其非,一慟幾絶。 今傳簡歿又四年,余于城南烏乎忘情,又烏乎與言哉!湖廣義園,亦城南僻壤也。 親屬歿京師,寄葬園中,歲時持鷄酒麥飯上塚。 俗禮乘小車白布蓋,紙錢飄左右,及塚,掛紙錢樹枝,男婦皆白衣冠再拜哭祭。 祭已,哭益哀,良久乃去。 有少婦弱子,伏地哭不起,供具又倍盛,則新塚也。 方余讀書城南,際春蛙啼雨,棠梨作華,哭聲殷野,紙灰時時飛入庭院,即知清明時矣。 起隨家人上塚,已必遊于大悲院。 院鄰義園,其僧與余兄弟久故,導余偏復奧曲。 僧墓兆數十頃,眾木翳之,昏鴉歡[A14B],彌見虛靜。 蓬蒿長或蔽人,雉兔竄躍蓬蒿中。 歸受高菊間詩,至「日暮狐狸眠塚上,夜歸兒女笑燈前」,觸其機扌昏,哽噎不復成誦。 塾師駭責,究其所以,復不能自列。 長大舉問仲兄,兄憮然有間。 乃日三複令骨肉增重。 烏!其曷已于思,抑曷已于銘? 峨峨華屋,冥冥邱山。 人之既徂,鬼鳴其間。 日鬼來前,予識汝聲。 二十之年,汝唱予聽。 予于汝舊,汝弗予攖。 昔予聞汝,雍穆群從。 妄謂永保,交不汝重。 巋然惟汝,孑然亦予。 予其汝舍,予又奚趨。 星明在天,霧暗覆野。 被發走呼,寂無應者。 噫嘻吁嗟!予察厥原。 汝之不{郭},汝亦匪存。 寒暑晦明,來以賡去。 人道已然,鬼獨能故,豈無需鬼 々?新死者。 豈不╁╁?,後寒之骨。 噫嘻吁嗟!鬼無故人。 憂誰與寫,不輟如焚。 卷地沙飛,索群獸寒。 缺碣眠隴,白露彌阡。 我之人兮,于茲焉托?面土厚丈,長幽不{郭},釃酒荊榛,疇言可作。 緬懷平生,亦富悲冤。 淚酸在腹,賫以入泉。 泉下何有?翳翳昏昏。 息我以死,乃決其藩。 閔予之留,實肩斯況。 豪樂纖哀,奔會來向。 明明城南,如何雲忘。 城南明明,千里惻愴! ○報貝元征書 元征仁兄足下,無恙。 霜英遂徂,撫序曾喟,況乃遠道,雲胡不思? 昔奉弟一書,會尊舅氏王先生辱過,發咸共省,薄言永嘆。 以謂足下資性卓絶,造德隆崇,出之淵淵,等輩咸伏。 猶尚戢翼天衢,紆步塵鞅,兼抱齊衰之戚。 空谷漣ㄝ,同方雅故,疇不鄉風亻爰邑乎!溯曩歲盤簪之盛,既皆睽迸。 王先生復之官山東,于茲朝發,居今談昔,相與不歡而罷。 以足下遂當西邁,振策在涂,故不以時報,諒之諒之。 旋奉弟二書,猥荷包蒙,存問周摯,感不可已。 所布諸書,分達如{上日},爪霖頃上京師,還當畀之。 足下改轅河南,允雲勝算。 既近尊外舅蔚廬先生之德光,又中原山川純厚,益以自敦其藴。 比當稅息嵩高,敷賦梁苑,一遨一觀,蔑非進道之資矣。 然則砭頑之責,足下宜為嗣同肩之,乃反見督耶?謹齋心以俟。 今奉弟三書,忠告讜言,果如私望。 然又咎己進止不決,有類讕[B220]。 夫事有萬端,遇之者一,萬無適形,一有定理。 迨遇隨事改,理以赴形,固非立乎其先者所能鈎取逆觀。 宦學遐土,去留殆難自由,稱心而言,無嫌參差也。 嗣同神形疏放,靡有覊束,恆妄冀不即棄于大雅,時復攻所闕略。 饑渴情忄畜,匪異朝昔,往所酬╊,尚未饜其侈心。 今聞紛擾之規,恢擴宏義,開通鄙懷,不惜降志自責,宛曲引喻,攬察艾蕭,中臣要害。 此誠嗣同畢歲營營,期自製而不能者。 獲足下毅色呵止,為之滌衷易情。 識奮勉之攸在,敢不欽登嘉貺,不慚以忻。 特慮意久且懈,違謬厥初。 和緩逝而疾復萌,電雷收而震遂泥。 素絲何常,惟所染之。 故忻者今茲,而慚者來日也。 乃若足下自狀,愚以為降志相誘,非其本懷。 何者?足下降質純一,夙德堅定,似與嗣同微反,而失亦因之。 嗣同失既在此,則足下之失宜在彼矣。 此對待之說也。 且嗣同之失,往往不自覺,而足下自能省察如此,此又疏密之辨也。 訊病推原,然與不然與? 夫大《易》觀象,變動不居,四序相宣,匪用其故。 天以新為運,人以新為生。 湯以日新為三省,孔以日新為盛德。 川上逝者之嘆,水哉水哉之取,惟日新故也。 未生之天地,今日是也,已生之天地,今日是也,亦日新故也。 喜怒哀樂,發不中節,不必其乖戾也。 方其機已勃興于後,乃其情猶執滯于前。 何異鴻鵠翔于萬仞,而羅者視乎藪澤。 則勢常處于不及矣。 智名勇功,儒者弗重,不必其卑狹也。 方其事之終成,即其害之始伏,何異日夜相代乎?前而藏舟自謂已固,則患且發於無方矣,此又皆不新故也。 早歲之盛強,晚歲已成衰弱。 今日之神奇,明日即化腐臭。 道限之以無窮,學造之以不已,庸詎有一義之可概,一德之可得乎?常異善豈一而已,擇之何雲固執。 俯仰尋思,因知固執乎此,將以更擇乎彼。 不得守者固不足以言戰,不能進者抑豈能長保不退耶?此拳拳服膺之顏子,必待欲罷不能而後純。 惟恐有聞之仲氏,且聞何足以臧而後進也。 聖人重言性天,非能之而不言,殆亦言之而不能。 蓋日新者行之而後見,泛然言之,徒滋陳跡而已。 莊生者,疏人也,然其行文時近日新,為其自言之而旋自駁之也。 第263頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第263頁