今日變甚急,天下未為乏才,而未聞明詔有求才之舉,似非所以應非常之變也。 夫有非常變之事,即有非常之才應之。 同治中興之臣,率多草澤之士。 宋臣蘇軾謂智名勇功之人,必有以養之。 伏乞詔下九卿翰詹科道督撫兩司,各舉所知,不論已仕未仕,引見擢用,隨才器使。 昔漢高之於樊噲,每勝增其爵級,其于韓信一見即拜大將。 凡有高材,不次拔擢,天下之土,既懷國恥,又感知遇,必咸致死力,以報皇上。 故求才之詔宜下也。 夫人主所以駕馭天下者,爵賞刑罰也。 賞罰不行,則無以作士氣;賞罰顛倒,則必至離民心。 今聞日本要我以釋喪師之將,是欲以散眾志而激民變也。 苟三詔既下,賞罪得當,士氣咸伸,天下必距踴鼓舞,奔走動容,以赴國家之急。 所謂下詔鼓天下之氣者此也。 何謂定天下之本也?自古都畿皆憑險阻。 自周公盛德,不敢以洛邑為都。 故婁敬輓輅,漢祖移駕,宋汴梁無險,致敵長驅,徽欽之辱,非獨失德使然也。 方今旅順已失,威海既隳險無有,京師孤立。 自北塘、蘆台、神堂、澗河,遠自山海、撫寧、昌黎、樂亭、清河、蠶沙處處可入,無以為防守之計。 此次議和即成,而諸夷窺伺,皆可揚帆而達津沽。 《易》曰:王公設險,以守其國。 險既失矣,國何可守?故今日大計,必在遷都。 請以前事言之。 我朝當道光之時,天下全盛,林則徐督粵,鄧廷楨督□,迭敗英酋。 樸鼎查額爾金之兵,而移師天津,即開五口,而償二千萬矣。 其後道光二十九年,咸豐六年,咸豐八年,皆始戰終和,藉京師以為要挾。 諸口益開,巨款累償。 暨庚申之變,我文宗顯皇帝,至為熱河之狩,焚燒禦園,震驚宗廟。 至今萬壽山營繕雖新,餘燼尚在。 由是洋人掉臂都畿,知吾虛實。 此事非遠,皆諸臣所鑒於五十年事,而尚以為孤注哉!獨不畏徽欽之辱乎?或謂國君有死社稷之義,此尤不達經義之先導言也。 夫國君者,諸侯之謂,以社稷受之天子,當死守之,猶今地方有司,有城池之責比耳。 若天子以天下為家,四方皆可建都立社,何一城之為?明莊烈帝既為迂儒所誤,明社遂屋。 豈可再以此誤我國家哉!且一朝而有數都,自古為然。 商七遷,周營三邑,漢室二京,唐世兩都,及明祖定鼎金陵,永樂乃遷薊燕,以太子留守南京、宮殿官僚。 悉仍舊制,擇有司扈從,行在廟社官署,隨時增修,永分兩京,可以為法。 若夫建都之地,北出熱河、遼瀋,則更迫強敵。 南入汴梁、金梁、則非控天險。 入蜀則太深,都晉則太近。 天府之腴,崤函之固,莫如秦中。 道雖水利不開,漕運難至,然都畿既建,百貨自歸。 若藉機器督散軍,亦何水利之不開哉? 夫京都建自遼金,大於元明,迄今千年,精華殆盡。 近歲西山崩裂,屢年大水,城垣隳圯,閭閻房屋,傾壞無數。 甚者太和正門,祈年法殿無故而災。 疑其地氣,當已泄盡。 王者順天,革故鼎新,當應天命,謂舍燕薊之舊宅,京長安為行在。 然人情樂於守常,難於移動。 以盤庚遷殷,諭二至煩三誥,以魏文遷洛,世臣猶有違言。 蓋世臣大家,輜重繁多,遷徙不易,怒其戀舊,庶免阻撓,自非大有為之君,不易破尋常之論。 魏文南征,永樂北伐,皆借巡幸留而作都。 皇上既講明利害,遠之防諸夷之聯鑣,近之拒日本之挾制,急斷乃成。 亟法漢高,即日移駕奉皇太后巡于陝西。 六龍西幸.萬人歡慶。 幸當講和之時,民心稍靜,擇親藩之望重者,留守舊京,車駕從容西狩。 擇百司扈從,以重兵擁衛,必不慮宵小生心。 日人雖欲輕兵相襲,數日乃抵津沽,而我大兵雲集都畿,猶可一戰。 彼豈敢深入內地,飛越四天門潼關之險哉?然後扼守函潼,奠定豐鎬,建為行在,權宜營置,激厲天下,妙選將才,總屯重兵,以二萬萬之費改充軍餉。 示之以雖百戰百敗沿海縻爛,必不為和。 日本既失脅制之和,即破舊京,不足輕重,必不來攻,都城可保。 成俯就駕馭,不割地議和亦成,即使不成,可以言戰矣。 故謂遷都以定天下之本者此也。 何謂強天下之勢也?凡兩物相交,必有外患。 獸有爪牙之衛,人有甲冑之蔽。 列國並立兵者,國之甲冑也。 昔戰國之時,魏有武卒,齊有輕騎,秦有武士。 楚莊投袂,屨及劍及,即日伐宋。 蓋諸國並聘。 無日不訓討軍實,國乃可立。 今環地球五十餘國,而泰西爭雄,皆以民為雄兵。 大國練兵至百餘萬。 選兵先以醫生視其強弱,乃入學堂學習佈陣騎擊測量繪圖。 其陣法營壘器械槍炮,日夕講求,確有程度。 操練如真戰,平居如臨敵,所由雄視海內也。 日本步武其後,遂來侮我。 而我猶守一統之舊制以待之,不訓兵備,至有割地款和之事。 今日氛未己,不及練精,然能將卒相知,共其甘苦,器械精壯,刻其膽氣,亦可自用,選將購械,猶可成軍。 第251頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第251頁