其友西吉甫游于俄,鹿門作文以送之。 其言薩摩西吉甫將游俄國,余與諸友設祖宴,且與論宇內形勢。 曰:方今俄與英法普奧,爭雄歐土,猶戰國七雄,以合從連衡為事也。 俄國為極北,據形勝之地,窺各國之釁,猶秦阻ゾ函以臨六國也。 英法普奧,富國修政,練兵養鋭而環視,俄逡巡不敢犯之者,猶趙楚稱雄六國,而不西向窺秦也。 英法講交四方,通互市,要盟約者,六國之合從也。 俄之開疆土,張國威,坐令鄰近折服者,則秦之所連衡也。 而秦之所以能並六國者,則在取巴蜀而據其資也。 巴蜀未並,則國力不張,秦未可東兵也。 今俄之蠶食亞細亞東北,亦殆秦之取巴蜀而據其資老矣。 俄往年攻土耳其,幾為英法所扼,無功而止。 於是其意謂與其爭歐,不如爭亞。 蓋爭歐難而爭亞易。 俄既東向,並亞細亞諸國,而後拊背扌益吭以薄英法,則其志可逞也。 其經略亞細亞東北,遣使論日本北疆,略堪察加,佐甲廉,其成算可知也。 近聞自佐甲廉至彼得堡七千里間,通車馬道。 又以美洲所轄之地,鬻于合眾,而所得數百萬金,充開拓東北之費。 乘此勢鑣鑣以南,則安知異日不以東北全力薄英法,濟其所大欲,如秦統一六國乎?日本國于東海,為東洋之門戶,然北為俄所凌轢,西為英法所恫喝,此猶韓魏西北逼秦趙,東南介於齊楚,天下有事,一敗一勝,無得失于秦,而韓魏常受其弊。 日之多事,將至此始!言未終,吉甫太息曰:此余之所以有此游也。 嗚呼,余常好論宇內形勢,竊慨世風日下,士之識力,不足與談方今之計。 今吉甫所志甚壯,所任甚大。 是行在得彼國之情,不可無一言以壯其行。 因即書所言以贈別。 鹿門此文于日俄形勢,瞭如指掌矣。 鹿門之志,常欲中日相睦,聯英以拒俄。 夫就亞洲地勢以觀,中之與日,固所謂唇齒相聯,而輔車相依者也。 鹿門往時酒酣耳熱,輒縱談天下大計,灑灑成議,幾欲擊碎唾壺。 而蒿目時艱,愴懷近事,每憤其志之不得伸。 嗚呼,欲維持亞洲之大局者,其盍于中日輯和加之意哉! 《晚清文選》卷下 ☆胡○上變法自強條陳疏 奏為因時變法,力圖自強,謹條陳善後事宜,恭摺仰祈聖鑒事:臣聞五帝殊時,不相沿樂;三王異世,不相襲禮。 蓋窮通變久,因時制宜之道不同也。 上年倭人肇釁,陸帥屢挫,海軍繼失,寇焰猖狂,神人共憤。 我皇上不忍兩國生靈久罹鋒鏑,以大事小,舍戰言和。 雖兩害從輕,計不能不出於此。 然自古馭外之策,斷無一意主和,可以久安之理。 唐于吐番,宋于金人,是其明鑒。 今遼河以東,失地雖由俄德法三國,合起而爭,許還故土,但俄人仍有從容商議之語,恐不免枝節橫生。 台灣交地,近復激成變端,倭人能否不起責言,固難預測。 然此風一開,事變一日亟一日。 及今而不思變計,竊恐數年以後,大局更不堪設想。 目前之急者在籌餉,次練兵。 而籌餉練兵之本源,尤在敦勸工商,廣興學校。 伏查國家賦稅所入,歲有常經,今忽添此二萬萬兩之兵費,非借洋債,從何措置?以最輕利息六厘計算,每年需息銀一千二百萬兩,而陸續償還本銀,尚不在此數。 且此上年用兵以來,關內外各路添兵購械,所借華洋商款,應償本息,已屬不少。 此外奉直兩省善後事宜,仍須節節加增,次第興舉。 北洋海軍,亦不能不重新創辦,以圖補苴。 約計購船置械,非數千萬金不能成軍。 此後水陸所需,每歲又不下千餘萬金。 入者只有此數,出者驟然加增,雖日責司農,籌畫度支,亦恐無從應付。 竊觀泰西各國,無論軍餉工程,千萬之需,咄嗟立辦。 何者?藏富於民,多取之而不為虐,而民亦樂輸以奉其公。 彼其器械日製而日精,商務日開而日盛,水陸之兵日練而日強。 蓋董勸之始,國家設各項學校以培植之,藝術既成,分各項官守以任使之,故民有人人自奮之思,治有蒸蒸日上之勢。 今中國土地之廣,人民之眾,物產之饒,為泰西各國所未有。 辦理洋務以來,于今五十年矣,如同文方言館、船政製造局、水師武學堂,凡富強之計,何嘗不一一仿行。 而遷地弗良,每有淮橘為枳之嘆。 因中僅襲緒餘,未窺精奧,亦因朝廷所以號召人才,首在科目。 天下豪傑所注重者,仍不外乎制藝試帖楷法之屬,而于西學不過視作別途。 雖其所造已深,學有成效,亦第等諸保舉議敘之流,不得廁于正途出身之列。 此由操術疏而收效寡也。 第244頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第244頁