臣維自古外患所伏,恆在極盛之時,弭于未形,人恆不覺,一有差失,即成巨釁。 不善其後,彌覺可憂。 西人不忘情於中國非一日矣。 溯查乾隆五十八年八月,英夷入貢,凡該國派人駐京浙江寧波舟山天津廣東等處泊船貿易,貨物刪減稅,則任聽該國傳教各節,今日現行者,彼時皆已具奏陳請,當降敕嚴加駁斥。 六十年入貢,稍為恭順。 嘉慶中德天賜以傳教破案矣,司當東以圖畫中國山川上聞矣。 疆臣泄沓從事,藴櫱伏戎。 其尤甚者,十三年,夷人兵船,徑入澳門,占住炮台,兩廣督臣吳熊光任其留停,遲遲入告。 仁宗睿皇帝節次嚴飭,該督始向理諭,而辦理過軟,夷人稽延數月,揚帆徑去,始窺見中國虛實。 二十一年七月入貢,膽敢屆覲見之時,正副使一同稱病,則已立意生釁。 仰蒙聖度包涵,以六合之外,存而不論,將夷使驅逐回國。 道光中葉,疊次內犯,論者歸咎彼時和議。 不知履霜堅冰,由來者漸也。 俄夷夙號大國,若非康熙乾隆時辦理得法,其可慮亦不待今日。 故制倭不下辣手,今日之倭又異日之英俄也。 夫當日所以議和者,特因戰備未修,倉卒從事,安一時之反側,非以為永奠之良謀也。 習久相忘,幾以口舌為可常恃。 一教案之出,一換約之期,必增立新條,彼智愈長,我謀愈絀。 今歲威妥瑪為中國抽收洋貨厘稅一事,乃至糾合十餘國公使,群萃都門,圖遂其要挾之計。 俄國定約,伊犁各城,既未全歸,白彥虎又不獻出,而領事設至大理,通商直達陝甘,東南之門戶洞開,西北之藩籬何恃?此忠臣義士聞之,所為撫膺而嘆憤也!我明知和議不可憑信,彼人貪心無已,而一切未盡設施,相顧束手。 見在河運漸廢,漕粟全恃海運,萬一彼人合而謀我,以數船橫亙洋面,則全局關係匪輕。 彼之要約,恐更有出於情理之外者,我亦將晏然而已乎? 國朝家法昭垂,政由乾斷,襄贊必資臣下,主持全在聖心。 況軍務夷情所繫重大,上有安民之怒,諸臣敢不群起赴功,上懷恤眾之仁,諸臣亦且相安無事。 全局樞紐,秉自宸衷,非群策群力所敢任也。 自來謀敵者,固當審量彼此強弱,尤在酌事理之當否,民情之順逆。 今事理本無可疑,民情實大可用,聖主固深知之矣。 至軍事利鈍,非能逆睹。 本朝武功,遠邁前古,而準夷籌兵于三朝,金川收功于再舉,即同治初戡定粵捻何敢信曾國藩等必能奏績,而堅定邁往,終以有成。 可見委任得人,不憂罔濟。 國家立賢無方,文武具備為守兼優之人,千百中或只一二,至乘事會而赴功名者,何時蔑有?人臣勛名成就,亦思為晚節保全之地,智略可倚以集事,而馳驅半非所能堪。 故汲引人才,以備任使,方得以人事君之義。 李鴻章、左宗棠、沈葆楨皆殫心戎務,公忠體國,大臣彭玉麟轄長江,血誠任事,水軍戰士,尤所深悉,岑毓英志存殄虜,不畏艱難。 似可飭令諸臣,將其部下才堪將帥偏裨之選者,密疏存記,專備海防指臂之用。 至沿海師船規模,必得專員統轄,南北洋分設總統,彼此隔閡,呼應不靈,總統之上,宜特派大臣兼轄之,守則巡閲操防,戰則發縱指示,黜陟調度一切由其主持,沿海省分督撫轉饟設防,助其不逮,同德同力,而氣象為之一振矣。 夫目下籌經費備船械,原以先固海防,非遽輕言海戰。 然通南北九千里之洋面必在在籌防,毫無滲漏。 我不敢出洋一步,坐待敵人來攻,而竭力以禦之。 雖愚者亦知守之不盡可恃也。 故必能戰而後能防。 既能戰矣,焉有值可乘之隙而不乘,轉坐待他人之我侮乎!宋臣蘇軾曰:聖人不能為時,亦不失時,時非聖人所能為也。 能不失之而已。 臣謂目前洋務情勢,尚在可為之時,亦願聖主能不失之而已。 策定於一時,而基鞏于萬世,疑稽于卿庶,而機決於宮廷。 故曰:上無臥薪嘗膽之謀,而欲下有聞鷄枕戈之志,必不得之數也。 臣備員講幄,目擊時艱,僂僂愚忱,不能自抑,冒昧上陳,無任惶悚待命之至。 ○紫石泉山房文集序 歙縣吳澹泉先生,與桐城姚惜抱王濱麓,同受古文之學于劉海峰先生。 獨惜抱名最顯,其徒眾尤盛,相與張之以為大宗。 先生之文,高於濱麓,顧或有不盡知者。 將其文傳之未廣,抑徒眾不如惜抱之盛,無從而張之者耶?余觀海峰評論先生之文,傾倒甚至,若不當在弟子之列。 而先生為文,發攄心胸,磊磊熊熊,有浩然自得之氣。 未嘗揣摩趨步,于規矩亦無有不合。 蓋斷然自為一家之言也。 夫學者學其識也,而文者文其志也。 吾之識既足以達,而志足以明,則今日之為文,宜不以前日之所學自限。 故凡有所托以自尊者,皆必有不足於中也。 如先生信所謂雄俊之君子已。 先生天性孝友,有廉正之節。 自少邃志道學,深以無成為愧懼,屢見其意于文。 故其根本盛大,發為文章,與世俗之求工于詞者絶遠。 余昔錄十數篇,入《續古文辭類纂》,以志欽向。 今李君輝廷重刊全集,吾知其傳益廣。 海內皆能讀先生之文,而喜先生之道日以盛昌也。 因復為序之如此。 ○半湖文集序 第209頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第209頁