至各州縣離澱濼較遠之區,亦宜及時多開溝渠,設立涵洞。 平時蓄水以資灌溉,水多開放,有所宣洩,民間耕種,不至全恃天時。 所謂收水之利,即可以免水之害,亦在人設誠致行之耳。 夫子恫在抱,為民請命,不惜多方籌畫為奠綏黎庶之謀,至誠感格,天心助順,不獨消弭災,即意外非常之慮,亦當消遁於無形,是可為蒼生慶幸者也。 蒙諭勘視大悲院地基,昨往周視,其處前扼三汊河口,白河水繞出其西,東南有賈家溝,北有塌河澱,建城為守禦計,似得形便。 惟現在積水未消,西南干地,較西沽為多,而東北窪坑處所,水深有至丈餘者,平地水亦深至三五尺不等。 其下土肉堅疏厚薄何如?將來築基圈建,是否合宜?均難懸揣。 請俟水退後派員詳細察視為妥。 愚昧之見,未知是否,統候鈞裁。 ☆王先謙○條陳洋務事宜疏 臣聞:人臣在上位者,以盡職為忠;居下位者,以盡言為忠。 值當言之事,而淡漠于局外,即為負恩。 有自效之路,而緘默于當官,亦為職。 方今紀綱整肅,寰宇粗安,切要之圖,莫如洋務。 九重宵旰所經營,中外大臣所籌度,或害未至而先防之,或機甫發而善應之。 上下同心,內外一體,審慎詳密,維持歷年,綜論彼族情形,約有三變。 咸豐十年,英法各國內犯,要挾百端,和約既訂,互換成議,俄美亦相繼立約。 就中英為禍首。 撫局初定,彼人狡詐難信,內地糜爛,朝野岌岌,其時深可慮者,首在英。 同治初元,剿辦發捻,大有轉機,西人知我兵力尚強,心漸懾服。 雖文乃耳馬加利等,前後數案,屢煩辨論,旋就安帖。 俄國疆域毗連,蓄意侵佔,議界之事,屢催不辦,且以代收伊犁為詞,堅執推延,進步,其時深可慮者,又在俄。 同治末年,倭人犯我台灣,近復動輒稱兵,不遵定約,海防未固,禦侮尚無把握,此時深可慮者,又不在他國而先在倭。 敵情既有變更,則區畫亦因之而異。 伏讀嘉慶十五年七月仁宗睿皇帝聖訓有曰:國家經理大事,總當握其要領,專心一意,方克有濟。 即如醫家治病,遇有棘手之證,若不究其受病根源,率行下藥,雖多方療治,其病不除,欽此。 今洋務萬分棘手,亦當認定病證,以為下藥次序。 自古敵國外患,無代無之,辦理多方,是非各別。 漢系單于之頸,唐犁突厥之庭,力足以舉敵,此最上也。 齊桓興召陵之役,無損于芊楚毫末,而周以尊,寇準贊澶淵之師,無損于契丹毫末,而宋以振。 氣足以懾敵,不戰而屈人。 抑其次也,張浚覆軍于大金,沐晟敗績于交趾,師行雖正,任用非人,無審己料敵之能,而貿然一試者也。 割地和親,卑稱厚幣,前代多有,困敝隨之,蔑足論矣。 是故遜讓無救于邊患,務在自強,鹵莽適以速顛危,要在審敵。 壯我之氣以懾敵,然後可以立國,充我之力以舉敵,然後可以久安。 審機赴勢,間不容髮。 苟或失時,後將奚補。 臣故竭其愚悃,謹就管見所及,約為四條。 繕呈禦覽。 一審敵情。 本朝奠鼎中原,臣高麗而役蒙古,前代邊患,一舉而空之。 獨准噶爾跳樑西北,旋就芟夷。 俄羅斯僻處邊遠,時蓄詭謀。 列聖撫禦得宜,故能帖耳受命。 及咸豐末,泰西諸國紛至沓來,俄人起而交乘,要約互市。 邇來倭國狙伺日甚。 一日合十數國之眾,以構難中土,實為千古未有創局。 敵則求請無厭,我乃應接不暇,此亦智勇俱困之秋矣。 然而強弱異形,緩急異勢,以目下情形而論,敵之謀我,既各有其用意所在,我之應敵,亦當審擇所處,酌分次第,就最亟者,專精籌辦,以為制勝自強之基,破方發之狡謀,而後可以杜無形之大患。 若渾同一視,則此十數國方張之勢,無在而非隱憂,治絲棼之,庸有濟乎!秦之兼併也,攻韓魏而交楚齊,漢之籌邊也,威匈奴而撫南粵,卒乃六合混一,胡越來庭。 誠熟審先後遠近次序,專力切己之圖,氣伸于一隅,而威遂立於天下也。 乾隆二十三年正月,俄人呈獻阿睦爾撒納逆屍,蒙高宗純皇帝諭曰:駕馭外藩之道,示之以謙則愈驕,怵之以威則自畏。 此二言,若子孫世世能守,實大清國億萬年無疆之庥也。 欽此。 臣思今日情勢,原不能遽希全盛之軌,而勞心殫力,以期有濟,則皇太后皇上當與中外大臣同之。 稍一因循,受病癒深,恐無輓回之日。 然則揣敵情以求所從事,非見在更不可緩者哉! 第203頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第203頁