雖然,事屬創始,必有出而撓之者。 日本步武泰西,其氣較中國為鋭,觀其工藝之日精,製造之日盛,幾疑舉國皆知西法之善。 然前年開院集議,有擲石噪擾,傷及議員者。 況中國拘守成法,牢不可破,尤非日本之比哉!竊意中國政事動援成例,議院之議,為國家興利而已,防弊而已,豈必有成案之可循?則部臣必有撓之者。 中國之遷擢臣僚也,不視人才之可否,而視人格之淺深。 議院之公舉重才能不重資格,則內外臣工,必有撓之者。 天下昇平,武備漸弛,有議院以議其後,統兵大員不得冒口糧,廢訓練,則提鎮以下諸武弁,必有撓之者。 各省設立善後工程軍裝等局,名目甚繁,蓋以調濟閒散人員也,實則耗財用,無實濟。 如立議院,此等人員,必多刪汰。 則各省閒散人員,必有撓之者。 凡州縣佐雜之廉銀祿米,所得幾何?其得以肥身家,裕後昆者,非陰蝕國帑,即顯剝民生。 有議院以發其覆,則美缺皆苦缺矣。 則州縣以下,必有撓之者。 中國之民少所見,多所怪,可與圖終,難慮始。 前者設立電報,強者拔竿斷線以肇斯,弱者街談巷議以惑眾。 議院之設,亦為聞所未聞。 則百姓必有撓之者。 撓之之說,必謂中國民風土俗,與泰西殊。 泰西之民顧大局明大勢者居多,中國之民往往愛己不愛人,顧家不顧國,行之即久,必有箝制議院,以箝制官府,把持公事者。 不知天下無無弊之法,而有無弊之人。 泰西之設議院,亦合眾小私成一大公也。 知一事也,而民欲之,必其利己者也,然一人欲之則為私,人人欲之則為公矣。 一政也而民惡之,必其害己者也。 然一人惡之則為私,眾人惡之即為公矣。 即有時眾議意見不合,各執一事,亦可互相辨駁,使曲不勝直,非不敵是,復可慮其有弊乎?中國誠能行之,將見君民聯為一氣,家國合為一體,古所云:民為邦本,本固邦寧。 不難再見于今日。 故蒙得而見決之曰:有利無害。 ☆準良○請修鐵路疏 為富強之策,鐵路為先,敬陳管見,請飭廷臣會議舉辦,恭摺仰祈聖鑒事:竊查光緒六年,前撫臣劉銘傳請開鐵路,以圖自強,嗣後總理海軍衙門王大臣,議于天津一帶,試辦鐵路利益,均能臚陳確實,包舉無遺。 比以眾議紛紜,莫衷一是,加之巨款無着,迄未興修。 奴才愚以為鐵路在今日,實致富之良規,自強之首務,利權所繫,約益於國者六,便於民者四,敬為我皇上縷晰陳之。 鐵路先干而後枝,由天津至鎮江至漢口過江西而達廣東為一路。 由蘆溝橋下保定推及太原以達陝甘為一路。 地多平坦,成本必輕,道出通衢,得利必旺,不惟收養路之經費,實可裕無窮之餉源。 此國之利一。 通商以來,門戶洞開,藩籬盡撤,強鄰環伺,隱患方長。 鐵路一開,則聲氣聯絡,呼吸相通,百萬之師,一呼可集,徵調無慮倉皇,轉輸無虞艱阻,赴敵應援,以靜制動,用兵之速,孰便於是。 此國之利二。 北地毗連俄界,海口公諸各國,畫疆而守,則防不勝防,分段應策,則費不勝費。 鐵路開則裁兵節餉並成勁旅。 劉銘傳原奏所稱合十八省為一氣,一兵可抵十數兵之用,將來兵權將權俱在朝廷,內重外輕不為疆臣所牽制者此也。 此國之利三。 內地礦產未經剝削,苗旺源長,煤鐵尤甚。 鐵路一開,則運機器以興辦,采西法之煎熔,開未盡之地寶,即所以杜已出之漏卮。 此國之利四。 海上用兵,慮梗漕務,鐵路既成,則南漕百餘萬石,由鎮江輪船溯江而上,不五日可達京地。 闢飛輓之坦途,兼可省挑運之浮費。 此國之利五。 和局既成,勢須裁撤兵勇,一旦多出十數萬無業游民,最易滋事。 若興辦鐵路,則改勇作工,可杜隱患。 此國之利六。 中國物產之盛,甲于五州,徒以工難運貴,其生不蕃,其流不廣。 鐵路一開,則機器可出,三鄉可出,山鄉邊郡之產,悉可致諸江岸海Й,而流通於九州四瀛之外。 銷路暢旺,商務繁興,其便於民者一。 土貨暢行,用工斯眾,工作既盛,養人斯多。 且幹路人物輻輳,沿途支流必旺,列肆之賈,執鞭之徒,生計甚寬,無慮失所,其便於民者二。 幹路所需,除機器車頭,勢不能不購諸外洋,其鋪路之鐵,架鐵之木,以至客車貨車所用木貨鐵料,均由各幹路就近採辦,設局鼓鑄,是此項巨資銷諸外洋者十之二三,散諸內地者十之六七也,其便於民者三。 比年水患頻仍,賑務接踵,只以路遠運費,雖有豐獲之區,莫收補偏之效。 鐵路通則千里雜糧,日夕可至,官賑義賑,舉易措手,其便於民者四。 夫事固有利興于此,而害隱消于彼者,鐵路興則國勢振,而自強之事可徐圖。 查劉銘傳原奏有云:俄人所以挾我,日本所以輕我者,皆以中國守一隅之見耳。 若一下造鐵路之詔,顯露自強之機,則氣勢立振,不獨俄約易成,即日本窺伺之心,亦可從此潛消。 斯言也,以今日之事局權之,蓋亦不幸其言之億中矣。 自來非常之舉,難於圖始,而易於樂成。 西國鐵路初興,拘成見者何嘗不極力阻抑。 迨利弊大明,始恍然于前此浮詞,信非確論。 故在今日稱不便者,非坐井觀天之見,即瞽人捫龠之談。 二者舉無與于國計民生之大也。 第193頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第193頁