人病在好名欲速,偷懶姑息,孰肯而刊楮七日,以削棘猴。 故自唐以來,絶無一似古之文,唯八家為易似耳。 今貶八家不得言文,及其作文,更不如八家,以八家亦自有二三年工力,乃可至也。 詩則有家數,易模擬,其難亦在於變化。 于全篇模擬中,能自運一兩句,久之可一兩聯,久之可一兩行,則自成家數矣。 成家之後,亦防其泛溢。 詩者持也,持其所得,而謹其易失,其功無可懈者。 雖七十從心,仍如十五志學。 故為治心之要。 自齊梁以來鮮能知此。 其為詩不過欲得名耳。 杜子美詩聖,乃其宗旨在以死驚人,豈詩義哉!要之聞道猶易,成文甚難。 必道理充周,則詩文自古。 此又似易而愈難,非人生易言之境也。 孔子大聖,發憤忘食,其教人不憤不啟,請一言以蔽,曰憤而已。 憤者非人言好,乃憤已之不好。 憤則勤學,學則愈憤。 終身亻黽勉,惟日不足,而何道之不聞。 ○老子注序 班固曰:道家者流,其原出於史官。 其傳書莫著于老子。 觀其詞意,務欲勝民久國,治人用道,故尚清靜,持三寶。 名為無為而無不為。 非世所云出世之真人也。 聖人不患無位,德充而應帝王,初無汲汲於世之心。 老子何其勤勤憂世之深乎?蓋職在佐治,雖有庸主,猶欲其善政,非若孔子但論道以待沽,見不行則接淅也。 莊子論列諸家,嘆聃博大,而其書則從容紆徐,不與老子同憂。 自漢以來,並稱老莊謬矣!然而聖不世出,世必有主。 主者率中人,上下無知聖之材,則多用老子言,取其卑之無高論。 或又不足知老子,則流為申韓。 要之皆當位行政,不暇迂闊,往往厭儒生。 而儒生見其務行趣時,非薄禮法,指其徒為名法家。 又震于聃名,傳其不死,則比之黃帝,以為神仙家。 自三代以後,在位者用道,無位者貴儒。 在位者不著書,而儒者言益繁。 輒曰:老子無禮人也,不可以治。 或曰:世外系虛,足以養生。 嗟夫!堅儒尚自不知孔子,何由知老子哉!雖讀其書,莫有知其意之悲也。 彼且不得已而論用兵,豈敢棄禮乎?余少覽其略,頗疑其淺近。 近為女紈篆書一通,于句讀稍有更定,復用乾道本校姚鼐本。 鼐所異者,初不言所據依,間亦同之,不復考校,異於儒者之也。 得老子之意,以救末世之亂,然後知孔子之棲棲,其有感而然。 然而為世役矣。 ○莊子注序 敘曰:莊子之書,古今以為道家之言。 雜篇天下篇,敘論諸家,別于關尹老聃,而自為道術,非欲繼乎老也。 寓言者,周之自敘也。 其所稱孔子、老子、曾子、楊子又多稱顏回。 其篇首言春秋經世,則學孔子,受春秋,具有淵原。 或曰:莊子受學于田子方,子方為子夏之門人,要其學過子夏並顏子矣。 孔子問禮于老子,老之書先道後禮,而老為道宗。 孔定六藝,儒者習焉,推孔為儒宗。 孟荀傳儒,莊子同時,未數數然也。 禮之敝于周末甚矣,諸侯去其真,存其文,故孔子復定禮經。 而老子則推其原,皆知其將亡雲,禮果大亡於秦。 而漢興佐命將相,及孝文景皆用老治。 老子之書五千言,孔子之書傳者《孝經》《論語》,皆空言。 自是徒眾益務于論道矣。 道與儒為二,而空虛沖靜,專道之名,幾二千年。 其儒者號為迂緩繁重,多拘而少成,抱缺守殘,惟名物象數之是求,與莊子絶殊。 故強附莊子道家,而以訓故先師為儒林,終漢世儒學大明矣。 夫人心無所役,則不能發其材智,以自表於世。 故晉尚玄虛,老莊又興。 五胡為亂,南北剖判。 南近道,北近儒。 及其合于唐,而前代師說舛互,儒者方樂討其籍,則儒學又起。 其間頗演西域浮屠之說,以莊子文之,恣肆漾,作諸經論,莊佛為一,而老專丹訣,然俱與儒別也。 及回紇契丹之亂,浸淫綿至五代,儒生死亡,師法久微。 趙氏承波,上下懵然。 華山道人{艹歸}然老師,而文人又習讀梁唐佛經,心醉其言,以為聖人皆宜有秘道心傳。 不但推制度儀文訓詁淺近之雲,恥孔子之精,曾不及釋伽牟尼,則性理興焉。 號為道學,名老而實儒,口孔而心佛。 又為區別于有無之間,曰有者聖也,無者妄也。 又曰無極者,道之本也。 無而有者,儒也,無而無者,釋也。 又或竊見耶蘇之書,而作《太和篇》。 又說曰:父母君皆吾胞與也,吾之父天也。 自是以來,儒生與僧道同,而先聖人之書,皆汩沒而亂真。 政自政而學自學,學皆不可以行,而道術絶矣。 余嘗略聞師友之言,間見二氏之書,知佛經附會之由,道學紕繆之原,知論道之不可以為治,而知道之不足以為聖也。 于《周官》見周公之行事,于《春秋》見孔子之行事,于《僧律》見釋伽之行事,于《齊物論》見莊子之行事,尚無尚有,皆無所行之。 故凡聖人之行,取為愚賤正性命而已。 若性與天道,不可得聞。 莊子之合孔老道同也,趙宋之合孔佛論近也。 以莊合老,漢略之誤也,以莊合佛,晉唐之過也。 以佛誣孔,宋明之蔽也,以佛誣佛,文士之妄也。 故必先明佛之不言性,而性理始絀矣。 先明聖之不傳道,而道統自廢矣。 先明莊子之不外出生,而佛經乃幻矣。 佛經幻,性理絀。 老莊判,孔老同。 孔老同則為聖,莊老混則為[B103],是學者所當察也。 第157頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第157頁