陳壽祺,本名源,字子谷,一字珊士,浙之山陰人。 祖掄英,嘉慶庚午舉人,官秀水訓導。 訓導生三子,曰錫,曰書烈,曰文傑。 文傑早殤,錫娶婦黃,五月而卒,無子。 書烈娶婦陶,生君,訓導命以後世父,而書烈卒無子。 故君兼後小宗。 訓導故貧,君早喪所生母,育于黃恭人。 幼善病,黃恭人日夕紡績以營藥餌。 顧讀書敏甚,訓導深К之,攜以之官。 及訓導卒,君所生父以毀亡。 時君年十四矣,隨黃恭人扶四喪還。 山陰無期功之親,無田無宅,賃大木橋旁陋巷三橡以居。 黃恭人並日而食,為鍼黹或數夕不寢,得錢以給君入塾。 學為文而君益鋭進。 更五年,補縣學生。 又二年,舉于鄉。 又七年,咸豐六年進士改庶吉士。 又三年枚館,改刑部主事。 同治元年,粵賊據紹興,君請急浮海至滬,迎黃恭人及其孥入都。 旋充提牢廳主事,兼辦秋審,補奉天司主事,擢員外郎,隨尚書綿森公赴湖北勘獄,京察一等。 未及引見,以丁卯夏四月卒於京邸,年三十有九。 初訓導娶于李,予高叔祖孝廉府君之孫也。 故予與君為中表兄弟。 君之補渚生也,予祖父行皆喜曰:訓導有後矣。 君天性伉爽無城府,見人無親疏,皆率胸與語,人亦樂近之。 事親孝。 嘗自塾歸,黃恭人持稻糗及肉食之。 君問曰:母食乎?曰:食矣。 及夜,黃恭人詣廚下暗中食,君持火燭之,則冷菜羹半甌淘麥屑也。 君持甌泣,黃恭人亦泣。 及歲甲子二月,黃恭人年七十,君稱觴于京師,予與平君步青謝君鉞往祝,夜同宿君家,君言之,淚猶涔涔下也。 君文章警敏,不由師授,尤喜為詩詞,情藻艷發。 既年少入翰林,篇什流播,人爭傳誦,而竟不得留館職。 既改官,勤習曹事,援律比例,鈎抉爬梳。 日步行人署治獄,夜閲爰書,輒至漏盡。 嘗召試軍機章京列高等,竟不用。 既迎家至京益困,敝衣垢面,跋涉泥淖,而吏事益精。 曹中疑獄悉委之。 又自授其三子經,以其暇事吟詠治小學。 故甫三十發盡白,竟以積瘁死。 君娶于劉,生子三,長者娶婦有子矣。 君既卒數年,而黃恭人猶在堂。 王星誠,本名子邁,又名章字平子,更字孟調,亦山陰人。 父學厚,道光甲午舉人,慈湖書院山長。 君幼穎異,目多白,眉有奇采。 甫成童,為文即刻意自異,不蹈故常。 為詩歌鏤心釒術腎,見者斂手。 山長故予族父青田先生高第弟子也,以文章名一時,少許可,顧奇К君。 嘗遍攜其文以誇于客。 甫冠受知于知府徐君榮學使吳公鐘駿,試皆第一,補縣學生,名大噪。 君早失恃,比長而繼母又卒。 山長恐君試失時,遂以君出後其從祖父,君不敢違,及為弟子員,釋菜于郡,時宣宗崩已逾百日,守令諸官皆吉服蒞事,君獨衣青衣。 徐君以其為國恤也,詰之,君不對。 未幾而山長卒。 家素貧,時山長三娶妻,甫數月,君姊妹未嫁者二人,一弟眇而甚弱,君已娶婦有子,飠鬻不能繼,於是始客遊。 初為餘姚令采賓王掌書記者數年,繼客于蕭山。 予自丁未冬,與君角藝于塾,務爭勝以能相高,而相得甚。 君為《希有鳥賦》以贈,予賦《大鵬行》以答之。 皋同補弟子員,益相親,閒日輒過從,以所業相質證。 或上下議論,窮極幽眇,盡晝夜不止,意氣凌厲,蔑視一世,以為兩人外無可與言者。 或出詣人,必兩人俱抵掌高論,歌噱互作,坐客輒縮肉避去。 時御史宗先生稷辰方裡居,創四賢講社,招致英俊,予與君皆箸錄。 一日予與宗先生論學不合,宗先生嗤點予文,君聞之怒甚以告予。 予遂不復至宗先生門,君亦不往。 宗先生屢好言相謝,兩人始復稱弟子,然終不以所作示宗先生矣。 君既客遊,間數月必歸,歸則必過予信宿,或至十日始去,而郵筒詩文往來曹江上者相望也。 及丙辰春,君始遠遊,由京師至河南,依其叔父故副都御史履謙於河防。 副都以憂歸,君遂歷客豫中諸牧令。 嘗寓書予曰:自客大梁,始知鄉裡之多才,而貧賤之可樂。 蓋數年中無旬日不夢至越縵堂也。 越縵堂者,予讀書處也。 已未夏予入都,君亦來應京兆試,則已病脾泄,精神頽隕。 予方被橫逆之禍大困,相見唯佗傺抑鬱,無復向時意矣。 未幾同入試,試畢君寓邑邸,病益甚。 榜發中副車,越日遂卒,年二十有七。 時君戚誼數人發其篋,得金數鎰,買棺以斂。 今猶聿城南擴誼園也。 予方與同人謀之,將以明年歸喪。 君娶于施,生二子一女。 第153頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第153頁