泰西各國,均有藏書院,博物院,而英國之書籍尤多。 自漢唐以來,無書不備。 本國書肆,新刊一書,例以二分送院收貯。 咸豐四年間,于院中築大廈名曰讀書堂,可容三百人。 中設几案筆墨。 有志讀書者,先向本地紳士,領有憑單,開列姓名住址,持送院中董事,換給執照,準其入院觀書。 限六個月更換一次。 如欲看某書某冊,則以片紙註明書目,交值堂者檢出付閲。 就長案上靜看,不許朗誦。 閲畢,簽名書後,何日何處,何人閲過,繳還經手。 該值堂年終查核,知何書最行。 另有賃書樓,有股分者,每年出書銀四元,可常往查看。 各處新報俱全。 只準借書兩本,限兩禮拜歸還。 如無股分者賃閲,每日計,銀兩先付。 閲畢繳還,不許攜帶出門,及損壞塗抹。 倘有損失,責令賠償。 特設總管一員,司理其事。 執事數百人,每年經費三十萬金。 通國書樓共二百所,藏書凡二百八十七萬二千冊。 此外如法蘭西書樓共五百所,藏書凡四百五十九萬八千冊。 俄羅斯書樓共一百四十五所,藏書凡九十五萬三千冊。 德意志書樓共三百九十八所,藏書凡二百二十四萬冊。 意大裡書樓共四百九十三所,藏書凡四百三十五萬冊。 奧大利書樓共五百七十七所,藏書凡五百四十七萬六千冊。 法京巴黎另有一書樓,異常宏敞。 獨藏書二百七萬九千冊。 德京伯靈之書樓亦藏七十萬冊。 羅馬大書院,除刻本外,更有鈔本三萬五千冊,細若蠅頭,珍如鴻寶。 洵數典之巨觀,博學之津梁也。 我中國自都中四庫外,鎮、揚、杭三閣,早付劫灰。 其家藏最富者,如崑山徐氏之傳是樓,鄞縣范氏之天一閣,杭州汪氏之振綺堂,錢塘吳氏之瓶花齋,吳門黃氏之滂熹園,石家嚴氏之芳茉堂,鄔鎮鮑氏之知不足齋,昭文張氏之愛日精廬,南潯劉氏之瞑琴山館,所藏古籍,宏富異常。 兵燹以來,半歸散佚。 近日吳興陸氏之百百 宋樓,首屈一指,另建守先閣,請于大府,奏于朝廷,供一郡人士觀覽。 其大公無我之心,方之古人,亦何多讓!獨是中國幅員廣大,人民眾多,而藏書僅此數處,何以遍惠士林?宜飭各直省督撫,于各廳州縣,分設書院,購中外有用之書,藏貯其中。 凡外國未譯之書,宜令精通西文者譯出收貯。 派員專管。 無論寒儒博士,領憑入院,即可遍讀群書。 至于經費,或由官辦,或出紳捐,或由各省外銷款項,科場經費,將無益無名之用度,稍為撙節,即可移購書籍而有餘。 仍常年儲備專款,分派員役,管理稽查。 所有新書,隨時添購。 果能認真經理,數十年後,賢哲挺生,兼文武之資,備將相之略,或鈎元摘秘,著古今未有之奇書,或達化窮神,造中外所無之利器。 于以範圍天地,籠罩華夷,開一統之宏規,復三王之舊制。 極巍煥,信景鑠,皆于讀書稽古二事基之矣。 今天下兢言洋學矣。 其實彼之天算地輿數學化學重學光學汽學電學機器兵法諸學,無一非暗襲中法而成。 第中國漸失其傳,而西域轉存其舊。 窮原竟委,未足深奇。 若合天下之才智聰明,以窮中外古今之變故,標新領異,日就月將,我中國四萬萬之華民,必有出於九州萬國之上者。 苟強分畛域,墨守規為,固陋昏蒙,甘受人制,則印度、琉球、越南、緬甸之續耳。 前車已覆,來軫方遒。 有識之君子,將何擇焉? ○鐵路 夫水行資舟,陸行資車,古之制也。 民生自然之利也。 至今日而地球九萬里,風氣大通。 以日行百里計之,環球一周,累年不能達,文軌何由一,聲問何由通乎?天乃假手西人,以大顯利用宜民之神力。 於是而輪船火車出焉。 以利往來,而捷轉運。 風馳電掣,迅速無倫。 誠亙古未有之奇制也。 中國版圖廣大,輪船之利,亦既小試其端矣。 獨火車鐵路,屢議無成。 聚訟盈庭,莫衷一是。 竊未見其可也。 美國西北之餘山郡,瀕海曠遠。 自設鐵路,近通東部,遙接金山,於是百貨流通,商賈輻輳,戶口陡增百萬有奇。 此鐵路之便于通商也。 德法構兵時,德提督謂法使曰:如戰,則我國可于十四日中在邊境集軍十萬,糧械俱備。 後果踐其言,克獲全勝。 此鐵路之便于用兵也。 俄國所筑西卑里亞之鐵路,不日可成。 其道里所經,與俄之聖比德羅保京及墨斯科城,一氣銜接。 所屬大西洋之地,與琿春扼要之境,亦節節相通。 考歐洲至上海,若取道蘇彞士河,歷程四十四日。 若取道美洲干拿打,歷程三十四日。 有此鐵路,不過二十日可到。 就通商而論,其地貫歐亞洲之北境。 將來各國行旅,多出其途。 俄人即可坐收其利。 若偶有邊釁,則由俄京至中國邊境,僅半月程。 而我調餉徵兵,動需歲月,急遞甫行,敵已壓境矣。 今英法俄三國爭造鐵路以通中國,包中國之三面。 合之海疆,已成四面受敵之勢矣。 英由印度造一路,逾克什彌爾北抵廓爾喀,分支至西藏之大吉嶺,與藏地為鄰。 一路由緬甸之仰江以達阿瓦逕距滇邊。 法由南越造鐵路以通雲南,廣西。 俄自東北彼得羅堡至西北西伯里亞一帶之地,凡造鐵路一萬餘里,循黑龍江而南。 告成而後,商賈往來便捷。 愚民無知,惟利是從。 我能保護之,則百姓我之百姓也。 我不能保護而人能保護之,則百姓即為人之百姓。 緬甸之屬英,越南之屬法,琉球之屬日本,吉林東北各部之屬俄,其明證矣。 第105頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第105頁