五曰廣輪船。 日本之與西洋立約也,許其在海口通商,而不准其駛入內地,侵其本國自有之利。 故日人自造輪舶,駛行內海江河,以與洋人爭利。 中國與各國立約,乃許其輪舶駛入長江,又聽其沿海置船往來。 如天津、上海、寧波、福州、香港、汕頭等埠,向有怡和、禪臣、旗昌三家,按期輪船往來,奪我華人分內之利。 是以李爵相創開招商局,思與之並駕爭衡。 而其勢常苦不逮。 乃主持局務者,復誤以重價買並旗昌一家,仍不能獨收壟斷之利,而財力反為之疲。 欲謀輓救中國之商務,莫如廣造小輪船,通行內地。 彼洋船隻能抵通商口岸,而小輪船駛入內河,據其上游,爭攬載貨。 如近日茶市盛于漢口。 倘小輪船駛入湘漢二江,直至襄陽、長沙一帶,貿易攬載,則茶商爭思捷足先售,自無不樂載小輪。 倘欲徑赴上海,亦可省換船過駁之繁。 即可由該輪船一手交卸,則洋輪船之生意大減矣。 推而于天津由運河以抵通州,煙台由黃河以抵濟南,九江,由鄱陽以抵南昌,安慶由巢湖以抵廬州,鎮江由運河則南可抵蘇常,北可抵濟寧,上海則可由黃浦以抵蘇松杭嘉湖數府。 至于粵東西江水深溜緩,上可駛至廣西之梧州。 如此力據上游,爭其攬載,則洋人瞠視而為之奪氣,而我商務必大有起色矣。 且輪舶愈多,則司機駕駛之人材愈出。 推而行駛大洋,直一轉移間,而不必借才異域。 英國兵船管駕,例必由商船遴拔,而中國水師生徒,乃欲一蹴而幾,其誤不可以道里計矣。 間嘗私論,以為中國必先設商船學堂,練習駕船管機之舵工水手,方可為練鰼水師之基。 蓋未有不嫻駕駛商船,而能駕駛兵船者也。 六曰設民廠。 國家設科取士,若不勸民家弦戶誦,而徒恃庠序學校,以培養人才,斷無文教如斯之盛。 觀此,而知國家崇尚機器,而但設官廠者,其取徑迂而收效遠矣。 西洋製造船炮槍械子藥,皆取辦於民廠為多。 即有一二官廠,亦悉用包工之法,與民廠無異。 所以無冗工,無濫食。 計工授食,而工作以精。 今中國各省設立船政機器子藥等局矣。 每年動用正款以數百萬計,而所成之物,若經由外洋購買,或由洋匠承包,費可減半。 然欲為華人開風氣,不計也。 但官廠之弊,工匠浮濫,且皆執業以嬉,而賞罰不行,勤惰無別,亦誰肯舍逸就勞,以干眾嫉?每製成一器,價比外洋尤昂,而復草率不精,形模徒具,往往取笑洋人,旋生狎侮。 如此雖百年,終無生色。 惟有仿照洋廠之法,一切包工承辦,責令匠目,逐件分包。 或準其攜歸私制。 則工匠有一分之本領,即食一分之薪貲,奏一分之工程,即給一分之價值。 循名責實,務使費國幣一錢,即須造成一錢之物,而器皆精實,價不虛浮,則工匠無不爭奮矣。 今福州、天津、江寧、杭州、山東各廠局,皆由官辦,未免積習相沿。 誠不敢矯舉其弊。 惟粵東軍火機器等局,包工之法,能以泰西之工藝,開民廠之規模。 且修理輪船機括,無不估工包價。 如仿其法,令民間多開私廠,或即以官廠租給商人,每年收取租息,以抵製造之費。 如國家需用器具,責成該廠儘先趕辦。 以其餘力聽其為民製造機器輪船,及救火水龍,並一切開礦挖河抽水磨麥紡紗織布各機器,以收其利。 如此,則風氣大開,人才日出,工藝日益精進,不煩國家之提倡矣。 七曰頒牙帖。 泰西工藝之精,甲于天下,而考其致此,全由國家鼓舞而成。 猶中國誘之科舉利祿之途也。 其道何由?則在於頒給牙帖,即西語所謂丕登也。 丕登者,如士人考得新理新法,工商創成一技一藝,即獻諸國家,由商部考驗,上者錫以爵祿,中者酬以寶星,下次亦準其擅為專門之藝,或傳為世業,或專利數年,國家給以文憑,以杜通國工商剿襲仿造。 即國家欲仿其新法者,亦與本人商購,償以重貲。 如創造汽機輪車紡織機器諸人,各國無不頒賜爵秩,廩以終身,至今榮名永世。 是以西人無論仕宦縉紳農工商賈,無不夢寐思得新法,為取富貴,貽子孫,名利兩全之計。 寢食俱忘,不惜國家試驗。 西人因此享大名,獲巨富者,不勝僂指。 每年美國發給牙帖數萬張。 其通商工藝之精,根柢全由於此。 彼其言曰:所貴乎士者,非徒高尚其志而已也,必須創立新法,有益於國,有利於民,斯不愧為四民之首。 故西國之儒者,不徒抱詩書談仁義而已也。 有商中之士,有工中之士,有農中之士,皆著書立說,自成一家,日出其新法。 中國誠能採用其意,不必驅天下儒者,而盡出於一途,各聽其天資所近,不論農工商賈,考求新理新法,以利國利民。 每省由督撫考驗,給以牙帖,以能自出心裁者受上賞,變通西制者受中賞,步趨成法者受下賞。 準其一家,專擅其利以酬勞,不准他人仿造以奪其利。 甚或破格奏獎,榮以功名。 但得一省督撫倡之,即他省推行自易矣。 重賞之下而無勇夫,斯未之信也。 第97頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第97頁