二曰合公司。 嘗觀西洋軍餉,全出於商稅。 商人經商萬里,涉歷重洋,牟境外之利,以養其本國之民,故國日富而兵亦日強。 華商則僅鬻販于本國,楚弓楚得,利害維均。 此豈材力聰明有不逮哉!由於華商勢分。 分則力薄本微,不能經營遠略。 西人勢合。 合則本大力厚,而無往不前。 所謂獨力難成,眾擎易舉,則公司是已。 乃中國近年開礦爭設公司。 去歲滬市傾倒銀號多家,十室九空,均受其累。 至今視為厲階。 再欲糾股集貲,慮無不掩耳而走。 此其故由於華人不善效顰,徒慕公司之名,不考公司之實。 不知西國每立公司,必稟請國家,由商部派員查勘,事實可憑,利亦操券,始準開辦。 每一公司,由各股東公保董事十二人,由眾董事再推總辦正副各一,而每人亦必有多股于中。 總辦受成於各董,各董受成於各股東。 上下箝制,耳目昭著,自然弊無由生。 乃中國適與之相反。 糾股者只須稟請大憲,給示招徠,刊一章程,繪一圖說,海市蜃樓,全憑臆造。 各股東亦不究其礦在何處,礦質若何,本無置產業貽子孫之心,不過以股票低昂為居奇之計,賣買空盤,宛同賭博,宜其一敗塗地也。 今若概廢其良法美意,則未免因咽廢食。 而後來重大工程,斷難開辦矣。 為今計,宜查照西洋成法,凡立公司,必經商會派人查考,酌定其章程,務使總辦不能獨操其權,而悉以各股東公論為斷。 則凡鐵路電報開礦制船諸務,胥可藉眾力以成矣。 外國設公司律法,本有成書。 苟斟酌折衷,垂為令甲,庶中國公司,足與洋人相埒,而能馳域外之觀矣。 三曰借國債。 查國債之法,創自歐洲,實開千古未有之局。 不敢謂永無弊端,而終覺其有大利而無大弊。 何則?古來國用不足,無非加派於民。 或算緡錢,或榷酒酤,或稅間架,頭會箕斂,無非取濟一時,甚或搜括富民,鬻賣官爵,極矣。 然倘歲比不登,內訌外寇,則此苟且不終日之計,亦終有時而窮。 觀勝國末造,加派練餉,民不聊生,至斥宮中器用以抵餉,而嘩潰時聞,明社卒屋。 此無他,強括民之脂膏,而不予民以應得之利,則小民安肯毀家抒難,以濟國用哉!乃觀西洋,每有大工大役,必告貸民財,而復予以操券之息,按期應付,晷刻不爽。 倘有兵事,不必強民捐輸,而百萬之餉咄嗟立辦,而從未有延諉抵賴者。 若一經爽約,則將來雖有急需,民皆袖手,而自蹈驪山舉烽之覆轍,故不敢也。 今中國自與洋人交接,海防軍費,百倍從前,斷非內地賦稅所能供。 全恃徵收洋稅,為一綫來源。 一有兵爭,海口全封,洋稅告絶,斷非枵腹所能久持。 勢必出重利以借洋債。 渴飲鴆酒,所弗計矣。 倘適與其國構釁,則並告貸無門。 此坐斃之道也。 即此一端,其後患奚堪設想。 不若早開國債之例,俾閭閻慣用,深信不疑,留後日告急之途,亦未雨綢繆之說也。 今之洋債,其息為百分之九,與其本國幾為加倍。 而我中國未嘗無財,何必受其盤剝,而歲輸重息于外洋?若自借本國之國債,每年償利若干,由各海關經理,刊給餉票,以抵現銀,而即由海關付息。 庶商民取信,盡出其藏鏹以牟什一之利。 則市面流通,經商易於獲利。 萬一有閉關絶市之時,而民皆肯傾囊以獻。 不啻取之宮中。 當安危呼吸之際,而始收其效。 故曰有大利而無大弊也。 四曰鑄銀幣。 人情莫不喜簡而惡繁,趨輕而避重。 順人情而行之,則下令如流水之源,而公私交受其益。 今之錢法,亦窳濫極矣。 京都行當十大錢,一出國門,乃不能易一醉。 外省私鑄充斥。 康雍朝大錢,已千不獲一。 而人情乃相率而喜用外國銀錢。 初用西班牙老闆,繼用墨西哥新板。 近且英法美德均鑄銀錢,流入中國。 而日本起而效尤,歲鑄小銀錢,羼入市肆。 每年不下數十萬計,價亦日昂,論其銀質,不值所準之錢,而取信于其國家之官鑄,所謂銀幣也。 乃中國不自鼓鑄,坐使外人得操圜法之輕重,而利遂為其所獨擅。 欲設法禁之,而入情所趨,卒亦無如何也。 論其行駛之便,一曰成色定,二曰分兩準,三曰交易便,四曰取攜輕,五曰價值不易低昂,六曰花紋不易假造。 較之元寶紋銀,傾銷之耗蝕,兌換之侵欺,扣短平而攙偽銀者,不可同年而語矣。 欲收其利權,莫如中國奏明設局,購用機器,自行鼓鑄三品之錢。 每副機器,小者不過五萬元。 吉林機局,曾購一具。 凡鑄金銀之錢,均須稍攙雜質,方能堅結,而擊之有聲。 核其贏餘,足敷爐火人工鼓鑄之費。 即使無餘,而商務已大受其益矣。 但須國家頒定律法,定各等之價,並相準之數。 每數至若干,即須用何種之錢。 如英制銅錢滿十二,即須用小銀錢一元。 銀錢滿二十,即須用金錢一元。 而金銀銅既有搭用之例,價值相準,則凡錢糧關稅厘金之科,則悉依此而定。 使征者解者收者發者,莫不皆準此數。 無平色之高低,無兌換之扣勒,自無浮收侵蝕之弊矣。 市肆之價,不能因時為軒輊,捉搦刁難,則賣買空盤之弊,不禁而自絶矣。 第96頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第96頁