是以五侯作威,不忌萬邦,新都襲漢,易於拾遺也。 光武中興,纂隆皇統,而猶遵覆車之遺轍,養喪家之宿疾。 僅及數世,奸軌充斥,卒有︹臣專朝,則天下風靡。 一夫縱衡,則城池自夷,豈不危哉! 在周之襄,難興王室,放命者七臣,干位者三子。 嗣王委其九鼎,凶族據其天邑,鉦鼙震於閫宇,鋒鏑流乎絳闕。 然禍止畿甸,害不覃及。 天下晏然,以治待亂。 是以宣王興於共和,襄惠振於晉鄭。 豈若二漢,階闥擾,而四海已沸,孽臣朝入,而九服夕亂哉。 遠惟王莽篡逆之事,近覽董卓擅權之際,億兆悼心,愚智同痛。 然周以之存,漢以之亡,夫何故哉?豈世乏曩時之臣,士無匡合之志歟?蓋遠績屈於時異,雄心挫於卑勢耳。 故烈士扼腕,終委寇讎之手;中人變節,以助虐國之桀。 雖復時有鳩合同志,以謀王室,然上非奧主,下皆市人,師旅無先定之班,君臣無相保之志。 是以義兵雲合,無救劫弒之禍;民望未改,而已見大漢之滅矣。 或以諸侯世位,不必常全,昏主暴君,有時比跡,故五等所以多亂。 今之牧守,皆以官方庸能,雖或失之,其得固多,故郡縣易以為治。 夫德之休明,黜陟日用,長率連屬,咸述其職,而淫昏之君,無所容過,何則其不治哉?故先代有以之興矣。 苟或衰陵,百度自悖,鬻官之吏,以貨準才,則貪殘之萌,皆如群後也。 安在其不亂哉?故後王有以之廢矣。 且要而言之,王等之君,為已思治;郡縣之長,為利圖物。 何以徵之?蓋企及進取,仕子之常志;修己安民,良士之所希及。 夫進取之情鋭,而安民之譽遲。 是故侵百姓以利己者,在位所不憚;損實事以養名者,官長所夙夜也。 君無卒歲之圖,臣挾一時之志。 五等則不然,知國為已土,眾皆我民,民安已受其利,國傷家嬰其病。 故前人欲以垂後,後嗣思其堂構,為上無苟且之心,群下知膠固之義。 使其並賢居治,則功有厚薄;兩愚處亂,則過有深淺。 然則八代之制,幾可以一理貫;秦漢之典,殆可以一言蔽矣。 辯命論並序 ※劉孝標 主上嘗與諸名賢言及管輅。 嘆其有奇才而位不達,時有在赤墀之下豫聞斯議,歸以告余。 余謂士之窮通,無非命也。 故謹述天旨,因言其致雲。 臣觀管輅天才英偉,璋特秀,實海內之名傑,豈日者卜祝之流乎?而官止少府丞,年終四十八。 天之報施,何其寡與?然則高才而無貴仕,饕餮而居大位,自古所嘆,焉獨公明而已哉!故性命之道,窮通之數,夭閼紛綸,莫知其辯。 仲任蔽其源,子長闡其惑。 至於冠雍牖,必以懸天有期:鼎貴高門,則曰唯人所召。 訁堯訁堯歡咋,異端斯起。 蕭遠論其本而不暢其流,子玄語其流而未詳其本。 嘗試言之曰:夫通生萬物,則謂之道,生而無主,謂之自然。 自然者,物見其然,不知所以然,同焉皆得,不知所以得。 鼓動陶鑄,而不為功,庶類混成,而非其力。 生之無亭毒之心,死之豈虔劉之志。 墜之淵泉非其怒,升之霄漢非其悅。 蕩乎大乎,萬寶以之化,確乎純乎,一化而不易。 化而不易,則謂之命。 命也者,自天之命也。 定於冥兆,終然不變。 鬼神莫能預,聖哲不能謀,觸山之力無以抗,倒日之誠弗能感。 短則不可緩之於寸陰,長則不可急之於箭漏。 至德未能逾,上智所不免。 是以放勛之世,浩浩襄陵,天乙之時,焦金流石。 文公其尾,宣尼絶其糧。 顏回敗其叢蘭,冉耕歌其苡。 夷叔斃淑媛之言,子輿困臧倉之訴。 聖賢且猶若此,而況庸庸者乎?至乃伍員浮屍於江流,三閭沈骸於湘渚。 賈大夫沮志於長沙,馮都尉皓髮於郎署。 君山鴻漸,鎩羽儀於高雲;敬通鳳起,摧迅翮於風穴。 此豈才不足而行有遺哉? 近世有沛國劉,弟,並一時之秀士也。 則關西孔子,通涉六經,循循善誘,服膺儒行。 則志烈秋霜,心貞昆玉,亭亭高竦,不雜風塵。 皆毓德於衡門,並馳聲於天地。 而官有微於侍郎,位不登於執戟,相次殂落,宗祀無饗。 因斯兩賢,以言古則昔之玉質金相,英髦秀達,皆擯斥於當年,韞奇才而莫用。 徼草木以共,與麋鹿而同死,膏涂平原,骨填川谷,堙滅而無聞者,豈可勝道哉!此則宰衡之與皂糴,容彭之與殤子,猗頓之與黔婁,陽文之與敦洽,鹹得之於自然,不假道於才智。 故曰:死生有命,富貴在天。 其斯之謂矣。 然命體周流,變化非一,或先號後笑,或始吉終凶,或不召自來,或因人以濟。 交錯糾紛,回還倚伏,非可以一理徵,非可以一途驗。 而其道密微,寂寥忽慌,無形可以見,無聲可以聞。 必禦物以效靈,亦憑人而成象,譬天王之冕旒,任百官以司職。 而或者睹湯武之龍躍,謂龕亂在神功,聞孔墨之挺生,謂英睿擅奇響;視彭韓之豹變,謂鷙猛致人爵;見張桓之朱紱,謂明經拾青紫。 豈知有力者運之而趨乎?故言而非命,有六蔽焉爾。 請陳其梗: 夫靡顏膩理,哆為,形之異也。 朝秀晨終,龜鵠千歲,年之殊也。 聞言如響,智昏菽麥,神之辨也。 同知三者,定乎造化,榮辱之境,獨曰由人,是知二五而未識於十,其蔽一也。 龍犀日角,帝王之表,河目龜文,公侯之相。 撫鏡知其將刑,壓紐顯其膺錄。 星虹樞電,昭聖德之符;夜哭聚雲,鬱興王之瑞。 皆兆發於前期,渙汗於後葉。 第147頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《昭明文選》
第147頁