漢自董卓之亂,百姓流離,谷石至五十餘萬,人多相食。 魏武既破黃巾,欲經略四方,而苦軍食不足,羽林監潁川棗祗建置屯田議。 魏武乃令曰:「夫定國之術在於強兵足食,秦人以急農兼天下,孝武以屯田定西域,此先世之良式也。 」於是以任峻為典農中郎將,募百姓屯田許下,得谷百萬斛。 郡國列置田官,數年之中,所在積粟,倉廩皆滿。 祗死,魏武后追思其功,封爵其子。 建安初,關中百姓流入荊州者十餘萬家,及聞本土安寧,皆企望思歸,而無以自業。 於是衛覬議為「鹽者國之大寶,自喪亂以來放散,今宜如舊置使者監賣,以其直益市犛牛,百姓歸者以供給之。 勤耕積粟,以豐殖關中,遠者聞之,必多競還。 」於是魏武遣謁者仆射監鹽官,移司隷校尉居弘農。 流人果還,關中豐實。 既而又以沛國劉馥為揚州刺史,鎮合肥,廣屯田,修芍陂、茹陂、七門、吳塘諸堨,以溉稻田,公私有蓄,歷代為利。 賈逵之為豫州,南與吳接,修守戰之具,堨汝水,造新陂,又通運渠二百餘里,所謂賈侯渠者也。 當黃初中,四方郡守懇田又加,以故國用不匱。 時濟北顏斐為京兆太守,京兆自馬超之亂,百姓不專農殖,乃無車牛。 斐又課百姓,令閒月取車材,轉相教匠。 其無牛者令養豬,投貴賣以買牛。 始者皆以為煩,一二年中編戶皆有車牛,于田役省贍,京兆遂以豐沃。 鄭渾為沛郡太守,郡居下濕,水澇為患,百姓饑乏。 渾于蕭、相二縣興陂堨,開稻田,郡人皆不以為便。 渾以為終有經久之利,遂躬率百姓興功,一冬皆成。 比年大收,頃畝歲增,租入倍常,郡中賴其利,刻石頌之,號曰鄭陂。 魏明帝世徐邈為涼州,土地少雨,常苦乏谷。 邈上修武威、酒泉鹽池,以收虜谷。 又廣開水田,募貧民佃之,家家豐足,倉庫盈溢。 及度支州界軍用之餘,以市金錦犬馬,通供中國之費,西域人入貢,財貨流通,皆邈之功也。 其後皇甫隆為敦煌太守,敦煌俗不作耬犁,及不知用水,人牛功力既費,而收谷更少。 隆到,乃教作耬犁,又教使灌溉。 歲終率計,所省庸力過半,得谷加五,西方以豐。 嘉平四年,關中饑,宣帝表徙冀州農夫五千人佃上邽,興京兆、天水、南安鹽池,以益軍實。 青龍元年,開成國渠自陳倉至槐裡;築臨晉陂,引汧洛溉舄鹵之地三千餘頃,國以充實焉。 正始四年,宣帝又督諸軍伐吳將諸葛恪,焚其積聚,恪棄城遁走。 帝因欲廣田積穀,為兼併之計,乃使鄧艾行陳、項以東,至壽春地。 艾以為田良水少,不足以盡地利,宜開河渠,可以大積軍糧,又通運漕之道。 乃著《濟河論》以喻其指。 又以為昔破黃巾,因為屯田,積穀許都,以制四方。 今三隅已定,事在淮南。 每大軍征舉,運兵過半,功費巨億,以為大役。 陳蔡之間,土下田良,可省許昌左右諸稻田,並水東下。 令淮北二萬人、淮南三萬人分休,且佃且守。 水豐,常收三倍于西,計除眾費,歲完五百萬斛以為軍資。 六七年間,可積三千萬餘斛于淮北,此則十萬之眾五年食也。 以此乘敵,無不克矣。 宣帝善之,皆如艾計施行。 遂北臨淮水,自鐘離而南橫石以西,盡沘水四百餘里,五里置一營,營六十人,且佃且守。 兼修廣淮陽、百尺二渠,上引河流,下通淮潁,大治諸陂于潁南、潁北,穿渠三百餘里,溉田二萬頃,淮南、淮北皆相連接。 自壽春到京師,農官兵田,鷄犬之聲,阡陌相屬。 每東南有事,大軍出征,泛舟而下,達于江淮,資食有儲,而無水害,艾所建也。 及晉受命,武帝欲平一江表。 時穀賤而布帛貴,帝欲立平糴法,用布帛市谷,以為糧儲。 議者謂軍資尚少,不宜以貴易賤。 泰始二年,帝乃下詔曰:「夫百姓年豐則用奢,凶荒則窮匱,是相報之理也。 故古人權量國用,取贏散滯,有輕重平糴之法。 理財鈞施,惠而不費,政之善者也。 然此事廢久,天下希習其宜。 加以官蓄未廣,言者異同,財貨未能達通其制。 更令國寶散于穰歲而上不收,貧弱困于荒年而國無備。 豪人富商,挾輕資,藴重積,以管其利。 故農夫苦其業,而末作不可禁也。 今者省徭務本,併力墾殖,欲令農功益登,耕者益勸,而猶或騰踴,至于農人並傷。 今宜通糴,以充儉乏。 主者平議,具為條制。 」然事竟未行。 是時江南未平,朝廷厲精於稼牆。 四年正月丁亥,帝親耕藉田。 庚寅,詔曰:「使四海之內,棄末反本,競農務功,能奉宣朕志,令百姓勸事樂業者,其唯郡縣長吏乎!先之勞之,在於不倦。 每念其經營職事,亦為勤矣。 其以中左典牧種草馬,賜縣令長相及郡國丞各一匹。 」是歲,乃立常平倉,豐則糴,儉則糶,以利百姓。 五年正月癸巳,敕戒郡國計吏、諸郡國守相令長,務盡地利,禁游食商販。 其休假者令與父兄同其勤勞,豪勢不得侵役寡弱,私相置名。 十月,詔以「司隷校尉石鑒所上汲郡太守王宏勤恤百姓,導化有方,督勸開荒五千餘頃,遇年普饑而郡界獨無匱乏,可謂能以勸教,時同功異者矣。 其賜谷千斛,佈告天下」。 八年,司徒石苞奏:「州郡農桑未有殿最之制,宜增掾屬令史,有所循行。 」帝從之。 事見《石苞傳》。 苞既明於勸課,百姓安之。 十年,光祿勛夏侯和上修新渠、富壽、游陂三渠,凡溉田千五百頃。 第169頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晉書 上》
第169頁