[清] 黃宗羲 卷十四 浙中王門學案四 布衣董蘿石先生澐(附子穀) 董澐字復宗,號蘿石,晚號從吾道人,海鹽人。 以能詩聞江、湖間。 嘉靖甲申年六十八,游會稽,聞陽明講學山中,往聽之。 陽明與之語連日夜,先生喟然歎曰:「吾見世之儒者,支離瑣屑,修飾邊幅,為偶人之狀。 其下者,貪饕爭奪於富貴利慾之場,以為此豈真有所為聖賢之學乎?今聞夫子良知之說,若大夢之得醒,吾非至於夫子之門,則虛此生也。 」因何秦以求北面,陽明不可,謂「豈有弟子之年過於師者乎?」先生再三而委質焉。 其平日詩社之友招之曰:「翁老矣,何自苦!」先生笑曰:「吾今而後始得離於苦海耳,吾從吾之好。 」自號從吾。 丙戌歲盡雨雪,先生襆被而出,家人止之不可,與陽明守歲於書舍。 若七十七而卒。 先生晚而始學,卒能聞道。 其悟道器無兩,費隱一致,從佛氏空有而入,然佛氏終沉於空,此毫釐之異,未知先生辨之否耶? 董穀字石甫。 嘉靖辛丑進士。 歷知安義、漢陽二縣,與大吏不合而歸。 少游陽明之門,陽明謂之曰:「汝習於舊說,故於吾言不無牴牾,不妨多問,為汝解惑。 」先生因筆其所聞者,為《碧裡疑存》,然而多失陽明之意。 其言「性無善惡」,陽明「無善無噁心之體」,以之言心,不以之言性也。 又言「性之體虛而已,萬有出焉,故氣質之不美,性實為之。 全體皆是性,無性則並無氣質矣。 」夫性既無善無惡,賦於人則有善有惡,將善惡皆無根柢歟?抑人生而靜以上是一性,靜以後又是一性乎?又言「復性之功,只要體會其影響俱無之意思而已」。 信如斯言,則莫不墮於怳惚想像,所謂求見本體之失也。 學者讀先生之書,以為盡出於陽明,亦何怪疑陽明之為禪學乎! 日省錄 凡事多着一分意思不得。 多着一分意思,便私矣。 從先師往天柱峰,一家樓閣高明,花竹清麗,先生悅之。 往日曾以其地求售,悔不成約。 既而幡然曰:「我愛則彼亦愛之,有貪而無恕心矣。 」再四自克,行過朱華嶺四五里,始得淨盡。 先生言“去欲之難如此’。 今人只是說性,故有異同之論,若見性,更無異同之可言。 求心錄 內不見己,外不見人,即是任理。 千病萬痛從妄想生,故善學者,常令此心在無物處。 知過即是良知,改過即是致知。 恭默思道,凡思道者則自然恭默,非恭默以思道也。 若一時不在道,則此心放逸,而恭默之容無矣。 但要去邪念,不必去思,思者,吾心之變化也。 正如風、雨、露、雷,種種各別,皆是太虛,太虛非此則亦無體,此雖可見,然實無作為,亦何從而見之也! 但有一毫厭人之心,即謂之不敬,稍有此心,則人先厭我矣。 但依得良知,禮法自在其中矣。 心無所希,名之曰道。 見性是性。 聞驢悟道,因觸而碎。 悟在聞前,道在驢外。 橫逆之來,自謗訕怒罵,以至於不道之甚,無非是我實受用得力處。 初不見其可憎,所謂山河大地,儘是黃金,滿世間皆藥物也。 心無體也,綱常倫物、形質器用與心為體,舍萬象無太虛,舍萬事無心矣。 分之則為物,合之則為心,見物便見心,離物見心亦是見鬼。 此艮背行庭之義也。 理之成形,因謂之氣。 費處即是隱,不作體用看。 五星聚奎,洛大儒斯出。 五星聚室,陽明道行。 碧裡疑存 程子曰:「既思即是已發。 」即如程子之言,則存養功夫如何下手?蓋謂之中者,無形象可求,只要體會其影響俱無之意思而已。 太虛寂寥,無適無莫,是謂之中。 惟人於已發處不能加省察之功,遂使未發無朕之時,亦結成有物之毒。 陽明以瘧喻之,故發而中節,省察所致,和既得矣,體亦中焉。 省察即是存養,非別有存養可以下手也。 費者言道,無所不在也。 隱者所以着其實也,妙不可思,無象與理之分。 夫婦所能知行,自籩豆之事,以至屠沽之事,專一事則知一事,能幹當一事。 此形而下者,聖人天地所不知。 能形器無非是理,不可控揣此形而上者。 蓋事哲理之別名,語事則千殊萬異,語理則聲臭俱無,大的就是小的。 有見於此,則洞然無物,鳶飛魚躍,舉目所在,可迎刃而解矣。 事之所以前知者,蓋前後時耳。 而理無前後,萬古而上,千世而下,同一瞬耳,惟因人之有念,則念之所在,遂隔生死,而理之通達無間者始味矣。 故不起念,便能前知。 下此一等,則由數而得,數與理通一無二,但以數推則有所倚,故不如至誠。 至誠之道如洪鐘,未嘗有聲,由扣乃有聲,而其聲固未嘗無也。 數用則知,不用則不知。 然既涉於知,則未免繫念,故用便近二,知不如不知之為愈也。 《震澤語錄》載學者問天下歸仁,先須從事四勿,久當自見。 先生曰:「固是。 然自要便見得。 」范伯達問曰:「天下歸仁只是物,物皆歸吾仁。 」先生指窗問曰:「此還歸仁否?」范默然。 其後陳齊之有詩云:「大海因高起萬漚,形軀雖異總同流。 風漚未狀端何若?此際應須要徹頭。 」蓋仁之體段潔淨精微,所謂「上天之載,無聲無臭」,不容一毫粘帶,粘着即死而仁隱矣。 今所以不能便見得者,止因粘帶之念不忘,起心思索即差千里。 范之所以默然者,病在於轉念生疑,遂死於此。 窗未嘗不歸吾仁,而吾自扞格之耳。 粘帶不生,即風漚未狀時景象。 蓋情順萬事而無情,即是粘帶不生。 苟畏事而求無事,則粘帶益多矣。 第87頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《明儒學案》
第87頁