孫詒讓字仲容浙江瑞安人也。 父衣言太仆卿,性骨鯁,治永嘉之學。 而詒讓好六藝古文,父諷之曰:孺子徒自苦。 經師如戴聖馬融,不阻群盜為奸劫,則賤善人,寧治史志,足以經世致遠。 詒讓曰:以人廢言不可。 且先漢諸黎獻,夙義爵然,經訓以之,徒舉一二人僻邪者,史官如沈約許敬宗可盡師耶?父乃授《周官經》。 其後為《正義》自此始。 年二十,中式丁卯科鄉試,授例得主事,從父官于江寧。 是時德清戴望、海寧唐仁壽,儀征劉壽曾皆治樸學,詒讓與游,學益進。 以為典莫備于六官,故疏《周禮》;行莫賢于墨翟,故次《墨子閒詁》,文莫正于宗彞,故作《古籀拾遺》。 其他有《名原古籀餘論》,《契文舉例》,《九旗古義》,《述周書斟補》,《尚書駢枝》,《大戴禮記補》,《六歷甄微廣韻》,《姓氏刊誤》,《經移述林》,又發舒官禮為《周禮政要》,述方志為,《永嘉郡記》。 初賈公彥《周禮疏》,多隱略世儒,各往往傅以今文師說而拘牽。 復鄭義者,皆仇王肅,又糅雜齊魯間學。 詒讓一切依古文彈正。 郊社袷則從鄭廟制,昏期則從王益,宣突于春少贛伸師之學,發正鄭賈凡百餘事,古今言《周禮》者,莫能先也。 《墨子》書多古字古言,《經上、下》尤難讀,《備城門》以下諸篇,非審曲勿能治。 南海鄒特夫比次重差,旁要諸術,轉相發明,文義猶詰詘不馴。 詒讓集眾說,下以己意,神旨回明,文可諷誦。 自墨學廢二千歲,儒術孤行,至是較著。 詒讓行亦大類墨氏。 家居任恤,所至興學,與長吏耆柱,雖眾怨弗恤也。 自段玉裁明《說文》,其後小學益密。 然說解猶有難理者。 又經典相承,諸文字少半缺略,材者欲以金石款識補苴。 程瑤田阮元錢坫往往考奇字,征闕文,不審形聲,無以下筆。 龔自珍治金文,益繆體滋多於是矣。 詒讓初辨彞器情偽,擯北宋人所假名者,審其刻畫,不跌毫釐,即部居形聲,不可知輒置之,即可知然後傳之六書。 所定文字,皆隱括就繩墨古文由是大明。 其《名原》未顯于世。 《札移》者方物王念孫《讀書雜誌》,每下一義,妥耳耳 寧極,淖入湊理。 書少於《諸子平議》,校讎之勤,倍《諸子平議》。 詒讓學術蓋龍有金榜錢大昕段玉裁王念孫四家。 其明大義,鈎深窮高過之。 晚年嘗主溫州師範學校,充浙江教育會長。 清廷征主禮學館不起。 年六十一,光緒三十四年五月病中風卒。 贊曰:叔世士大夫,狃于外學,才得魄莫,視樸學若土梗。 詒讓治六藝,旁理墨氏,其精專足以摩扌致姬漢,三百年絶等雙矣。 遭時不淑,用晦而明,若日將莫,則五色柳谷愈章。 而學不能傳弟子,勉為鄉裡起橫舍,顧以裂余見稱于世。 悲夫! ○文學論略 何以謂之文學?以有文字,著于竹帛,故謂之文,論其法式謂之文學。 凡文理文字文辭皆謂之文,而言其采色之煥發,則謂之文彡。 《說文》云:文錯畫也,象交文文彡馘也,有或 有文彡彰也。 或謂文章當作文彡彰,此說未是。 要之命其形質,則謂之文;狀其華美,則謂之文彡。 凡文彡者,必皆成文,而成文者,不必皆文彡。 是故研論文學,當以文字為主,不當以文彡彰為主。 今舉諸家之說,商訂如下: 《論衡·超奇篇》云:能說一經者為儒生,博覽古今者為通人,采掇傳書以上書奏記者為文人,能精思著文連結篇章者為鴻儒。 又曰:州郡有憂,有如唐子高、穀子雲之吏,出身盡思,竭筆牘之力,煩憂適有不解者哉。 又曰:長生死後,州郡遭憂,無舉奏之吏,以故事結不解,征詣相屬。 文軌不尊,筆疏不續也。 豈無憂上之吏哉?乃其中文筆不足類也。 又曰:若司馬子長、劉子政之徒,累積篇第,文以萬數,其過子云子高遠矣。 然而因成前紀,無胸中之造。 若夫陸賈董仲舒,論說世事,由意而出,不假取于外。 然而淺露易見。 觀讀之者,猶曰傳記。 陽城子長作《樂經》,楊子云作《太玄經》,造於助思,極冥之深,非庶幾之才不能成也。 桓君山作《新論》,論世間事,辯照然否,虛妄之言,偽飾之辭,莫不證定。 彼子長子云說論之徒,君山為甲。 自君山以來,皆為鴻眇之才,故有嘉令之文。 據此所說,文之與筆,本未分途。 而所謂文者,皆以善作奏記為主。 自是以上,仍有鴻儒。 鴻儒之文,若司馬子長劉子政所著,則為歷史。 陸董陽城楊四子所著,則為論子經說。 君山所著,則為諸子。 是歷史經說諸子三者,彼方目以最上之文,非如後人擯此于文學之外,而沾沾焉惟以華辭為文,或以論說記序碑誌傳狀為文也。 惟能說一經者,則不在此列。 蓋學官弟子,聚徒講述,須以發策決科,其所撰著,無異於後世之帖括,是故屏之不與也。 第435頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第435頁