英文家之哈葛得,詩家之莎士比,非文明大國英特之士耶?顧吾嘗譯哈氏之書矣。 禁蛇役鬼,纍纍而見。 莎氏之詩,直抗吾國之杜甫。 乃立義遣詞,往往托象于神怪。 西人而果文明,則宜焚棄禁絶,不令淆世知識。 然證以吾之所聞,彼中名輩,耽莎氏之詩者,家弦戶誦,而又不已,則付之梨園,用為院本,士女聯衤藝而聽,欷感涕,竟無一斥為思想之舊,而怒其好言神怪者,又何以故?夫彞鼎樽累,古綠斑駁,且復累重,此至不適于用者也。 而名閥望冑,毋吝千金,必欲得而陳之。 亦以羅綺芻豢,生事所宜有者,已備足而無所顧戀。 於是追躡古蹤,用以自博其趣。 此東坡所謂久饜膏粱,反思螺蛤者也。 蓋政教兩事,與文章無屬。 政教既美,宜澤以文章。 文章徒美,無益於政教。 故西人惟政教是務,贍國利兵,外侮不乘。 始以余閒,用文章家娛悅其心目。 雖哈氏、莎氏思想之舊,神怪之托,而文明之士,坦然不以為病也。 余老矣,既無哈莎之通涉,特喜譯哈莎之書。 摯友仁和魏君春叔,年少英博,淹通西文。 長沙張尚書既領譯事于京師,余與魏君適廁譯席。 魏君口述,余則敘致為文章。 計二年以來,予二人所分譯者,得三四種。 《拿破崙本紀》為最巨本,秋初可以畢業矣。 夜中余閒,魏君偶舉莎士比筆記一二則,余就燈起草。 積二十日,書成。 其文均莎詩紀事也。 嗟乎!英人固以新為政者也,而不廢莎氏之詩。 余今譯莎詩紀事,或不為吾國新學家之所屏乎?莎詩紀事,傳本至夥,互校頗有同異,且有去取。 此本所收僅二十則。 余一一製為新名,以標其目。 光緒三十年五月閩縣林紓序。 ○撒克遜劫後英雄略序 伍昭太守至京師,訪余于春覺齋。 相見道故,縱談英倫文家,則盛推司各德,以為可儕吾國之史遷。 顧司氏出語句雋妙。 凡史莫之或逮矣。 余適譯述此篇,即司氏書也。 故叩太守以所云雋妙者安指。 太守曰:「吾稔讀呂貝珈傳中敘殻漫黑司得善射,乃高於養叔。 吾已摭拾其事入英文課本矣。 」余大笑。 立檢此稿示太守。 自侈與太守見合。 太守亦大喜。 翻叩余以是書雋所在,趣余述之。 余曰:紓不通西文。 然每聽述者敘傳中事,往往于伏綫接筍,變調過脈處,大類吾古文家。 若但以是書論,蓋有數妙。 古人為書,能積至十二萬言之多,則其日月必綿久,事實必繁伙,人物必層出。 乃此篇為人不過十五,為日同之,而變幻離合,令讀者若歷十餘稔之久,此一妙也。 吾閩有蘇三其人者,能為盲彈詞。 于廣場中以相者囊琵琶。 至詞中遇越人則越語,吳人、楚人,則又變為吳楚語。 無論晉豫燕齊,一一皆肖。 聽者傾靡。 此書亦然。 述英雄語,肖英雄也,述盜賊語,肖盜賊也。 述頑固語,肖頑固也。 雖每人出話恆至千數百言,人亦無病其累復者,此又一妙也。 書中主義,與天主教人為難。 描寫大姆不拉壯士英姿颯爽,所向無敵。 顧見色即靡,遇財而涎,攻剽椎埋,靡所不有。 其雅有文采者,又譎容詭笑,以媚婦人,窮其醜態,至於無可托足。 此又一妙也。 《漢書》東方曼倩傳,敘曼情對侏儒語,及拔劍割肉事。 孟堅文章,火色濃于史公。 在余守舊人眼中觀之,似西文必無是詼詭矣。 顧司氏述弄兒汪霸,往往以簡語泄天趣,令人捧腹。 文心之幻,不亞孟堅,此又一妙也。 且猶太人之見唾于歐人久矣。 狗斥而奴踐之,吮其財而盡其家。 歐人顧乃不憐,轉以為天道公理之應爾。 然國家有急,又往往假資于其族。 春溫秋肅之容,于假資還資時鬥變其氣候。 猶太人之寓歐,較幕烏為危。 顧乃知有家而不知有國,抱金自殉,至死不知國為何物。 此書果令黃種人讀之,亦足生其畏惕之心。 此又一妙也。 包本王裔之於拿破崙,漆身吞炭,百死無恤,又日為秦廷之哭。 英俄憐之,挾以普奧之怒,因得復辟。 雖為祚弗修,其復仇念國之心可取也。 今書中敘撒克遜王孫,乃嗜炙慕色,形如土偶,遂令垂老亡國之英雄,激發其哀厲之音,愚智互形,妍媸對待,令人悲笑交作。 此又一妙也。 呂貝珈者,猶太女郎也。 洞明大義,垂青英雄,又能以堅果之力,峻斥豪暴。 夫猶太中未必果有其人。 然司氏既惡天主教人,持高猶太人以摧踐之,文心奇幻。 此又妙一也。 華德馬者,合賈充、成濟為一手者也。 其勸喻諸將,雖有狡詐者,亦將為之動容。 天下以義感人,人固易動。 從未聞用篡竊之語,宣之廣眾,竟似節節可聽者。 則司氏詞令之美,吾不測其所至矣。 此又一妙也。 綜此數妙,太守乃大韙余論。 餘年已五十有四,不能抱書從學生之後,請業于西師之門。 凡諸譯著,均恃耳而屏目。 則真吾生之大不幸也。 西國文章大老,在法吾知仲馬父子,在英吾知司各德、哈葛德兩先生。 而司氏之書,途術尤別。 顧以中西文異。 雖欲私淑,亦莫得所從。 嗟夫,青年學生,安可不以余老悖為鑒哉! 光緒三十一年七月六夕閩縣林紓畏廬甫敘于春覺齋。 ○愛國二童子傳達旨 畏廬林紓譯是書竟,焚香于幾,盥滌再拜,敬告海內: 至寶至貴,親如骨肉,尊若聖賢之青年,有志學生,敬頓首頓首,述吾旨趣,以告之曰:嗚呼,衛國者,恃兵乎?然佳兵者非祥。 恃語言能外交乎?然國力荏弱,雖子產端木賜之口,無濟也。 而存名失實之衣冠樂禮,節義文章,其道均不足以強國。 強國者何恃?曰恃學。 恃學生。 恃學生之有志于國。 尤恃學生人人之精實業。 第360頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第360頁