五月下旬,乃政治學院考期,對策八條。 第一問為萬國公法,都凡一千八百頁,歷來各國交涉興兵疑案存焉。 第二問為各類條約,論各國通商譯信電報鐵路權量錢幣佃漁監犯及領事交涉各事。 第三問為各國商例,論商會匯票之所以持信,于以知近今百年西人之富,不專在機器之創興,而其要領專在保護商會。 善法美政,昭然可舉。 是以鐵路電線汽機礦務成本至巨,要之以信,不患其眾擎不舉也。 金銀有限,而用款無窮。 以楮代幣,約之以信,而一錢可得數百錢之用也。 第四問為各國外史,專論公使外部密札要函,而後知普之稱雄,俄之一統,與夫俄土之宿怨,英法之代興,其故可縷而陳也。 第五問為英美法三國政術治化之異同。 上下相維之道,利弊何如?英能持久而不變,美則不變而多蔽,法則屢變而屢壞,其故何在?第六問為普比瑞奧四國政術治化。 普之鯨吞各邦,瑞之聯絡各部,比為局外之國,奧為新蹶之後,措置庶務,孰為得失?第七問為各國吏治異同,或為君主,或為民主,或為君民共主之國,其定法執法審法之權,分而任之,不責于一身,權不相侵,故其政事,綱舉目張,粲然而觀。 催科不由長官,墨吏無所逞其欲,罪名定於鄉老,酷吏無所舞其文。 人人有自立之權,即人人有自愛之意。 第八問為賦稅之科則,國債之多少。 西國賦稅十倍于中華,而民無怨者,國債貸之於民,而民不疑,其故安在?此八條者,考試對策凡三日。 其書策不下二十本。 策問之條目蓋百許計。 忠逐一詳對,俱得學師優獎,刊之新報,謂能洞隱燭微,提綱挈領,非徒鑽故紙者可比。 此亦西人與我華人交涉日淺,往往存藐視之心,故有一知半解,輒許為奇。 則其奇之,正所以輕之也。 忠惟有鋭意考求,詎敢以一得自矜哉! 忠自到巴黎後,多與當道相往還。 而所最善者,則有彼之所謂翰林院數人,專講算化格致諸學,與夫各國政事興替之由。 各國欽仰,尊如北斗。 渠輩見忠考究西學。 殷殷教誨。 每勸忠考取彼國功名。 忠對以遠來學習,只求其實,不務其名。 勸者云:徒競其名而不務其實,吾西人亦患此弊。 然名之不揚,則所學不彰。 故華人與西人交涉,時時或被欺朦。 非華人之智短才疏也,名不揚,而學不彰,則不足以服之也。 且辦交涉以文詞律例為主,講富強以算學格致為本,中國不患不富,而患藏富之不用。 將來採礦釀酒制機器創鐵路通電報諸大端,在在皆需算化格致諸學。 我國功名,皆以此為宗。 子欲務實,意在斯乎?以子之所學,精而求之,取功名如拾芥,何憚而不為耶?忠以此說商之二監督,允其赴試。 既應政治試畢,然後應文詞科。 六月底試第一場,期二日。 第一日以臘丁文擬古羅瑪皇賀大將提都征服猶太詔。 又以法文譯埃及希臘水戰臘丁歌章。 次日考問輿圖及希臘臘丁與法國著名詩文,兼問各國史學。 復得宗師優獎,謂願法人之與考者,如忠斯可矣。 一時在堂聽者不下數百人,咸鼓掌稱善。 而巴黎新聞紙傳揚殆遍。 謂日本、波斯土爾基人負笈巴黎者固有考取格致秀才及律例舉人,而東土之人,獨未有考取文詞秀才者。 有之,則自忠始也。 忠念些須微名而震驚若此,亦見西人好名之甚也。 年終考文詞秀才。 第二場兼考格致秀才。 來年春夏之交,可考律例格致舉科。 近日工課稍寬,閒至炫奇會遊覽。 四方之來巴黎者,轂擊肩摩,多於平日數倍。 但炫奇會所以陳各國新得之法,令人細玩。 會終標獎其最優者,原以激勵智謀之士。 然而炮之有前膛後膛,執優孰劣,彈之貯棉藥火藥,何利何弊,附船之鐵甲,有橫直之分,燃海之電燈,有動靜之別,而水雷則有拖帶激射浮沉之不一,炮壘則有連環犄角重單之不同,均無定論,是軍法之無新奇者也。 煤瘴之伏礦中,無定法可免,真空以助升降,無善術可行。 此礦務之猶有憾事也。 機織之布,敏捷而不耐久,機壓之呢,耐久而不光滑,機紡之綢,價廉而無寶光。 此紡織之猶待考求也。 下至印書釀酒農具,大抵皆仿奧美二國炫奇會之舊式,並未創有新制。 至于電線傳聲與電報印聲,徒駭見聞,究無大益。 惟英太子之珠鑽玩好,法世家之金石古皿,獨闢新奇,乃前此所未曾有。 然此不過誇陳設之精,供遊觀之樂,以奢靡相矜而已。 豈開會之本意哉!蓋法人之設此會,意不在炫奇,而在鋪張。 蓋法戰敗賠款後,幾難復振。 近則力講富強。 特設此會以誇富於外人。 有論中國賽會之物,掛一漏萬。 中華以絲茶為大宗,而各省所出之綢,未見鋪陳。 各山所產之茶,未見羅列。 至磁器之不古,顧綉之不精,無一可取。 而農具人物,且類要貨。 堂堂中國,竟不及日本島族!豈日本之管會乃其土人,而中華則委之西人之咎乎?以西人而陳中華土產,宜乎其見聞之淺也。 有以質之忠者。 忠惟雲賽會另有監會之人,余不敢越俎而謀,又何能詳言其故。 此巴黎炫奇會之大略也。 第229頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第229頁