注莊子者,隋唐所列三十有一家,鄭樵增十八家。 今四庫著錄古注,僅郭象一家,釋文引文句崔撰最善。 余考崔本注內篇七篇,外雜篇各一篇,以為之敘。 凡注及略說將三萬言,大抵推明論道之所為,以明古聖之不空言,空言自老子始。 孔子學于老子,諸子皆從而效之。 惟莊子通焉,由其空言,知其實用。 而儒家之流,誠不宜以佛經剿襲之文,談心性以尊聖人,使堯孔與達摩同功也。 ○比竹餘音敘 往昔鄧辛眉從孫月坡學詞。 鄧父語余曰:詞能幽人,使志不申,非壯夫之事,盛世之音也。 余竊笑焉,以為才人固甘于寂寞傳世,無怨于涼獨,使我登台鼎,不如一清吟遠矣。 特病不工詞,不恨窮而工也。 未三五年,天下大亂,曩之公卿多福壽者,相繼傾覆,而詞客楚士,流轉兵間,悴憔行歌,不妨其樂。 余亦漸收攝壯志,時一曼聲。 既患學者粗率,頗教以詞律。 東南底定,海氛未起,于天津行轅,得見叔問中書。 叔問貴公子,不樂仕進,乞食吳門,與一時名士游。 文章爾雅,藝事多能,而尤工倚聲。 吳門,孫君故國也,前五十年,孫君與如冠九,以詞唱和于潯陽廬山間,佳句猶在人口。 冠九則叔問鄉前輩。 再前則成容若湛淪盛時,而詞冠本朝。 鄧丈所言,籲其驗矣!余交叔問又將廿年,而時事愈變,吳越海疆,不能有歌舞湖山之樂。 余居三閭之徂土,無公子之離憂,樵唱田歌,一銷綺思,穹則至矣,詞于何有?鄧丈之言,其猶衰世之盛耶!叔問遠來徵文,輒述師友身世之感以告之。 時壬寅夏四月五日王運選于長沙城中湘綺樓。 ○與曾侍郎言兵事書 六年春正月甲子,王運謹寓書滌生侍郎節下:愚聞局一隅者,不可以究玄黃之宅;守目前者,不可與論古今之變。 長平敗而衛議顯,良造貴而趙說廢。 非議之不明,言之不切也。 事方得意,而兆釁未著,故貌言易進,而深計不察。 愚嘗伏居隱惟當世之事,觀大臣之成敗,列省強弱,民之疾苦,日夜念此熟矣。 狂夫之言,聖人擇焉。 幸接顧眄,奉明教,虛意垂咨,以啟百一之所得。 相知者厚矣,雖亡生平之歡,同心切磋,忠告之分,獨遇非常,又非有畏罪避網而不敢發也。 然而遲回旁皇,進退而不沒,將言捲舌,臨文滯疑者,何也?慮一不中,為智者笑。 夫明月之珠,夜光之壁,非獨暗投按劍之患也。 投之其人,知貴重之為珍,而藏於緹櫝,不得充大廷,登上服,則贈焉者其惠不過千金,而受之者其功不出於尺篋。 愚竊痛之。 伏歸以來,承荷嘉問,不絶慰勞,揚之眾坐,誠不自意得之如此其深也!古之人有感激一言,而效命白刃。 信陵虛左而侯嬴刎,買漿一遊而公子歸。 當今之時,海內沸然,黎逃死,區區之身,村野之朽壤耳。 不恤一出以酬明知,而愚又以為無益。 何也?今之患不在盜賊,所乏者非運籌軍旅冒刃赴堅陣之士也。 誠使運一出而備麾下,充什伍,猶江湖之乘雁,飛鵠之一毛。 是以拒弓招而不疑,自引退而無歉。 所獨自念竭知盡言,少裨當時,以佐高名,附大計,惟節下察焉。 知言者不虛讓,臨事者無多諱。 若自貶其說,不如緘口之愈也。 誠自知其無當,必不以嘗于明賢之前也。 凡所欲建議,皆私以為切要而無過。 賈生有言,無以易此。 願長涉遠慮,端志壹意而聽之。 徐樂之說曰:天下之患,在於土崩,不在於瓦解。 為國者誠審其患之所在,而後勛業乃得而言也。 盜賊綿蔓,割據郡縣,大者亙數千里,近者橫一鄉,當此之時,賢能親臣,奉天子詔,討伐群盜,名正氣壯,鼓行而前。 算或有不當,勢或有不敵,百敗而不挫,屢屈而不撓。 雖以暴秦之餘,章邯庸材,陳吳之眾,掠地之廣,發驪山刑徒,以擊山東,六國宿將,望風而靡。 由此之言,棄金陵而不為弱,空安徽而不為乏,衄江漢而不為僨。 天下之大,全力之所爭,固非此數千里之可削而盡也。 此猶夫瓦解之勢也。 兵革不息,于今六年矣。 聖恩湛,浹于窮閭。 賦不益入,征發不行。 百姓無廢業,而民困不死者,財匱于轉徙,勢窮於捐輸。 一邑之富,供十郡之求,一道之財,濟數道之急。 席業者對畎畝而戚額,服賈者稅厘金而變色。 人人不安其生,悉空家財,而無救寇至。 故武昌南康之師,未移寸步,而江西湖南帑又竭矣。 勸捐之局,踵賊去來,來不能拯,去又繩之。 裡語曰:官官相為,官高者賢。 但聞蠻官,不聞蠻民。 每議一事,先問權貴。 五品以上,氣陵郡守,七品以下,側行縣門。 苟被章服,必與官事,國人囂然,莫敢言非。 又或商賈之豪,駔儈之才,結識道府,即掌局務。 不問能否,不恤民怨,寇勢愈張,官力愈弘。 公局愈興,民困愈崇。 掊克者能,捷足者登。 雖至破敗,又不加責。 此其尤倒置是非,黑白不明者也。 夫是故民不信上,而財不弭患。 谷盡而軍食不足,賊過而休復無所。 夫盜賊者,貧民之變計也。 洪逆之事,有明征矣。 今不鑒其所以然,其未發者窮苦無告,怨謗興矣。 則是已然者不可追,而將然者不可摧也。 平賊之要領未得,計絀方匱,又必有變。 縱不橫決,凋喪可立而待也。 有若曰:百姓不足,君孰與足?無三年之蓄者,國非其國也。 老弱瘠立,丁壯剽奮,富民塞心,商賈裹足,農谷絡廢,此所謂土崩之勢也。 第158頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第158頁