總理衙門原議,以其贏數預備添派各國使臣之用。 臣愚以為西洋頭等強國,均已派有使臣,即二三等之國,亦由各使就近兼攝,似暫無須多派。 惟逐漸添此十數領事者,則商政日興,民財日阜,息息有與內政相通之故,且慰輿情於絶遠,不啟華人觖望之端,收權利於無形,不開外人姍笑之漸,所獲裨益,較之所費奚啻十倍。 臣嘗閲各國貿易總冊,以洋貨土貨出入相準,每歲中國之銀流入外洋者,約一二千萬兩。 又考數年前美國舊金山銀行匯票總數,每歲華民匯入中國之銀,約合八百萬兩內外。 雖該處工資較豐,而人數尚非最多,則推之古巴秘魯可知,推之南洋各島又可知。 夫中國貿易與各國相衡,虧短甚巨,然尚有可周轉者,以華民出洋所獲之利,足資補苴也。 倘此源再塞,則內地之銀,必更立形匱乏,民窮已甚,竊恐事變叢生。 即就新加坡一埠而論,設立領事已十三年,支銷經費未滿十萬金,然各省賑捐海防捐所獲之款,實已倍之。 而商傭十四五萬人,其前後攜寄回華者,當亦不下一二千萬。 蓋領事一官,在彼外洋,雖無管轄華民之權,實有保護華民之責。 縱令妥訂條約章程,必得領事隨所見聞,與彼地方官商辦,則洋官亦得藉以稽查,而土人不敢任意苛虐。 即駐洋使臣,欲與外部辯論,亦必以領事所報為憑,方能使洋官有所顧忌。 此領事一官所以不能不設之由,而已設領事之處,未嘗無顯著之效也。 今華民出洋之利,已稍不如前矣,誠能于南洋各島酌添領事,尚可輓回補救,而收固有之利源。 然所以議之稍久,迄少就緒者,蓋亦因立約之初,中國未悉洋情,並不知華民出洋之眾,於是但給彼在中國設領事之柄,而無我在外洋設領事之文。 又各國開荒島為巨埠,專賴招致華民,而洋人實屬寥寥,一經我設立領事,彼不免喧賓奪主之嫌,又礙其暴斂橫徵之舉,所以始必堅拒,繼則宕延。 外部以諮商藩部為辭,藩部以官民不便為說,雖管禿唇焦,而終無如彼何。 此惟在局中者深知其難。 而局外之視事太易者,又或稱就地可集巨資,無需另籌經費,或狃于洋官駐華之例,幾謂一設領事,華民即為所轄,竟無異管理地方者。 此皆閲歷未深,實多隔閡。 當局者知其斷難辦到,不論矯枉過正之議,幾謂徒多耗費,無甚裨益,斯殆有激而然。 臣竊以為望之過奢,轉滋流弊。 領事所收之身格費船照費,原可略資津貼,正不必斂巨貲以招物議。 今已設領事之處,驗民船,稽民數,原可稍分彼權,正不必攬政柄以啟猜疑。 但如臣以上所陳,則不求近效,而其效最大,惟須認定主見,中外一意,合力堅持,得寸得尺,相機籌辦,必可循序就範。 即如新嘉坡初設領事,英之外部示儘力阻撓,當時頗費周折,至今仍無異議。 竊查英、法、荷、日四國屬境,其苛待華民不願我設領事者,以荷日二國為最,而法次之,英又次之。 荷日國勢皆昔盛今衰,其立國命脈乃在南洋諸島。 島中墾田開礦,招商征稅各事,又恃華民為根柢,惟其政令不甚明肅,呼應不甚靈通,洋官往往徵取無藝,僑寓之西人又侵侮華民,或迫之入籍,或拘之為奴,或禁其往來,或其生計,若有華官在旁理論,究可補救一二。 雖商設領事之始,彼必枝梧推宕,然我苟據理執言,因勢利導,始終堅持,諒彼亦無辭以難我。 及早圖之,則難者或漸化為易,失今不圖,則易者亦漸覺其難。 想總理衙門,必仍知照出使美日秘臣崔國因催商日國外部,先在小呂宋設立領事,俾便次第推廣,以符原議。 至英國待我華民,較為公允,臣觀各國在英屬地設一領事,視為泛常之舉,向無擱阻。 又知英國君臣用意,頗欲與中國互惇睦誼,或不于此等事件,稍露歧視中國之形。 近與該外部商議,請照各國之例,在英地隨宜派設領事,即彼未肯速允,臣擬堅持初議,至再至三,與之磋磨。 先就香港、仰江、新金山等埠,酌設一二員,而檳榔嶼等六處,亦當審其地勢人數,從長籌畫。 由此推之,法荷各屬,亦或較易為力。 臣非不知洋人性情堅韌,每商一事,必多波折。 然苟不憚筆舌之繁,不參游移之見,不紊緩急之序,或稍有效可圖。 蓋庇蔭周則民生厚,而不獨開商務,財用裕則近憂紆,而非以勤遠略,佈置廣則眾志聯,而兼可通敵情,呼籲少則國體尊,而即以銷外侮。 臣為海外數百萬生靈起見,不敢稍安緘默。 所有英國屬埠擬設領事,並通籌南洋各島派員次第緣由,恭摺具陳,伏乞皇上聖鑒訓示。 謹奏。 ○振百工說 古者聖人操製作之權,以禦天下,包犧、神農、黃帝、堯、舜、禹、周公、皆神明於工政者也。 故曰:備物致用立,成器以為天下利,莫大乎聖人。 聖人之制,四民並重,而工居士商農之中,未嘗有軒輊之意存乎其間。 虞廷拜垂殳,┥伯與禹、皋、夔、稷、契同為名臣。 《周禮》冬官雖闕,而考工一記,精密周詳。 足見三代盛時,工藝之不苟。 周公制指南針,迄今咸師其法。 東漢張衡文學冠絶一時,所制儀器,非後人思力所能及。 諸葛亮在伊尹伯仲之間,所制有木牛流馬,有諸葛燈,有諸葛銅鼓,無不精巧絶倫。 宋明以來,專尚時文帖括之學,舍此無進身之途,於是輕農工商而惠重士。 又惟以攻時文帖括者為已盡士之能事,而其他學業,瞢然罔省,下至工匠,皆斥為粗賤之流,浸假風俗漸成,竟若非性粗品賤不為工匠者。 於是中古以前,智創巧述之事,闃然無聞矣。 第140頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第140頁