宋孝宗以內帑金帛易楮,藏於內庫者四百萬,行於民間者僅二百萬,一時楮幣重於黃金。 龔茂良奏:聞得商旅往來貿易,競用會子,一為免稅,二為省腳乘,三為不復折閲。 以此觀之,大段流通。 葉衡奏:今諸處會子甚難得,宜量行支降行使。 上曰:未可,向來止緣所出數多,致有今日之弊。 今須少待,徐議施行。 上又曰:大凡行用會子,少則重,多則輕。 按孝宗謂會子少則重,多則輕,是誠然矣。 然亦不患其出之多,而第患其入之少。 苟收斂有術,則鈔亦流轉于上下而無窮,奚至于多而輕哉。 《宋史》云:高宗因論四川交子最善。 沈該稱提之說,謂官中常有錢百萬緡,如交子價減,官用錢買之,方得無弊。 淳熙七年,以十八界與十七界會子,更不立限,永遠行使。 十一年以會價增減,課其官吏。 金明昌三年,敕尚書省曰:民間交鈔流轉,當限其數,勿令多於見錢也。 按此亦同宋孝宗之意。 明昌中宰臣奏:民間所以難得錢者,以官豪家多積故也。 在唐元和間,嘗限富家過二千者死,王公重貶,沒入,以五之一賞告者。 上令參酌定製,令官民之家,以品從物力,限見錢多不過三萬貫。 按唐制過五千者死,其法太重,富家多蓄錢,罰之足矣。 鈔法行恐民蓄錢而不蓄鈔,斟酌此法行之可也。 金承安二年,宰臣奏:舊立交鈔法,凡以舊易新者,每貫取墨工錢十五文。 至大定二十三年,不拘貫例,每張收八文。 既無益於官,亦妨鈔法,宜從舊制便。 若以鈔買鹽引,每貫權作一貫五十文,庶得多售。 上曰:墨工錢貫可收十二文,買鹽引者每貫可權作一貫一百文。 按工墨費錢愈少,則民愈便。 宰臣以為有妨鈔者法謬也。 若一貫之鈔,而權作一貫一百文,使民樂於用鈔則可行。 金高汝勵曰:隨處州府庫內各有辨鈔庫子,鈔雖弊不偽,亦可收納。 去都邑遠之城邑,既有設置合同換錢,客旅經之,皆可相易。 更慮無合同之地,難以易者。 令官庫凡納緡鈔者,受而不支,于鈔背印記官吏姓名,積半歲赴都易新鈔。 如此,則緡鈔有所歸而無滯矣。 金泰和時,從遼東按察司楊雲翼言,以咸平東京兩路,商旅所集,遂從都南例,一貫以上用交鈔,不得用錢。 又孫鐸言:民間鈔多,正宜收斂院務稅諸名錢可盡收鈔,秋夏稅納正色外,亦令收鈔,不拘貫例。 農民知之,則鈔漸重,可以流通。 按此三說,皆所以使鈔之必行。 或問行鈔可決信民之樂從否?曰:可。 但當圖之以漸,而用之有術爾。 蓋鈔之利厚,必分散于官與民,使各享其利,然後行鈔可常久不廢,此能使鈔必行之術也。 《日知錄》云:洪武八年三月辛酉朔,禁民間不得以金銀為貨交易,違者治其罪,有告發者就以其貨給之。 其立法若是之嚴也。 九年四月己丑,許民以銀鈔錢絹代輸今年租稅。 十九年三月己巳詔歲解稅課錢鈔。 有道里險遠難致,許易金銀以進。 五月己未,詔戶部,以今年秋糧及在倉所儲通其數,除存留外,悉折收金銀布絹鈔定輸京師。 此其折變之法雖暫行,而交易之禁亦少弛矣。 按既禁用金銀所以重鈔也,而未幾即許民易金銀以進,是自壞其法也。 顧亭林先生錢糧論,謂不收錢而收銀,則河北之響馬必多矣。 此可知用銀之弊,易長盜賊。 蓋錢貨重實,盜賊所取無多,則因而止者多矣。 若用鈔則又輕而易藏,盜賊既不能知覺,又可多為標識,則竊之必易於敗露,亦弭盜之善術也。 夫以鈔之虛為之母,以錢之質為之子,子母相權,民已甚便,又何為而必用銀乎?明初覬于用銀之利,故自弛其禁。 而不知其長盜賊之風,啟謀財害命之端,卒至開礦殃民,而國用益以不足,此計之失也。 ○鈔論之用 《金史》曰:有司言交鈔舊同見錢,商旅憚于致遠,往往以錢買鈔,蓋公私俱便之事,豈可罷去。 《金史》曰濮王守純以下,奏曰:自古軍旅之費,皆取於民間,朝廷以小鈔殊輕,權更寶券,而復禁用錢。 小民淺慮,謂楮幣易壞,不若錢可久。 於是得錢則珍藏,而券則亟用之唯恐破裂而至于廢也。 今朝廷知支而不知收,所以錢日貴而券日輕。 然則券之輕非民輕之,國家致之然也。 不若量其所支,復斂於民,出入循環。 則彼知為必用之物,而知愛重矣。 今徒患輕,而即欲更造,不惟令不能信,且恐新券之復同舊券也。 按量其所支,復斂於民,自是善術,第患奉行之不力耳。 金宣宗問:鈔法如何而通?劉炳對:以斂散相權,則鈔法通。 元世祖嘗問太保劉秉忠錢幣之法。 秉忠對曰:錢用於陽,楮用於陰。 華夏陽明之區,沙漠幽陰之域。 今陛下龍興沙漠,君臨中夏,宜用楮幣,俾子孫世守之。 若用錢不合于宜。 於是絶不用錢。 按用鈔自有便處,然何必廢錢。 劉秉忠不以正對,而為此穿鑿之談,何也?○鈔弊條目四十 一、鈔分為七等,曰五千貫,曰千貫,曰五百貫,為大鈔。 曰百貫,曰五十貫,為中鈔。 曰十貫,曰二貫,為小鈔。 大中鈔當今會票之用,小鈔當今錢票之用。 一、二貫以下無鈔,更鑄當百當十大錢,以便民用,錢為三等。 一、紙類甚多,造鈔務選佳紙,潔白光厚耐久者,既用造鈔,即禁民間不得買賣此紙,以防作偽。 竊擬高麗紙佳者,即可造,其劣者聽民間行用。 第116頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第116頁