永樂二年兼太子詹事。 帝有所傳諭太子,輒遣義,能委曲導意。 帝與太子俱愛重之。 七年,帝巡北京,命輔皇太子監國。 義熟典故,達治體,軍國事皆倚辦。 時舊臣見親用者,戶部尚書夏原吉與義齊名,中外稱曰「蹇、夏」。 滿三考,帝親宴二人便殿,褒揚甚至。 數奉命兼理他部事,職務填委,處之裕如。 十七年以父喪歸,帝及太子皆遣官賜祭。 詔起複。 十九年,三殿災,敕廷臣二十六人巡行天下。 義及給事中馬俊分巡應天諸府,問軍民疾苦,黜文武長吏擾民者數人,條興革數十事奏行之。 還治部事。 明年,帝北征還,以太子曲宥呂震婿主事張鶴朝參失儀,罪義不匡正,逮義系錦衣衛獄。 又明年春得釋。 仁宗即位,義、原吉皆以元老為中外所信。 帝又念義監國時舊勞,尤厚倚之。 首進義少保,賜冠服、象笏、玉帶,兼食二祿。 歷進少師,賜銀章一,文曰「繩愆糾繆」。 已,復賜璽書曰:「曩朕監國,卿以先朝舊臣,日侍左右。 兩京肇建,政務方殷,卿勞心焦思,不恤身家,二十餘年,夷險一節。 朕承大統,贊襄治理,不懈益恭。 朕篤念不忘,茲以已意,創製‘蹇忠貞印’賜卿。 俾藏於家,傳之後世,知朕君臣共濟艱難,相與有成也。 」時惟楊士奇亦得賜「貞一」印及敕。 尋命與英國公輔及原吉同監修《太宗實錄》。 義視原吉尤重厚,然過于周慎。 士奇嘗于帝前謂義曰:「何過慮?」義曰:「恐鹵莽為後憂耳。 」帝兩是之。 楊榮嘗毀義。 帝不直榮。 義頓首言:「榮無他。 即左右有讒榮者,願陛下慎察。 」帝笑曰:「吾固弗信也。 」宣宗即位,委寄益重。 時方修獻陵,帝欲遵遺詔從儉約,以問義、原吉。 二人力贊曰:「聖見高遠,出於至孝,萬世之利也。 」帝親為規畫,三月而陵成,宏麗不及長陵,其後諸帝因以為制。 迨世宗營永陵,始益崇侈雲。 帝征樂安,義、原吉及諸學士皆從,預軍中機務,賜鞍馬甲冑弓劍。 及還,賚予甚厚。 三年從巡邊還。 帝以義、原吉、士奇、榮四人者皆已老,賜璽書曰:「卿等皆祖宗遺老,畀輔朕躬。 今黃髮危齒,不宜復典冗劇,傷朝廷優老待賢之禮。 可輟所務,朝夕在朕左右討論至理,共寧邦家。 官祿悉如舊。 」明年,郭璡代為尚書。 尋以胡濙言,命義等四人議天下官吏軍民建言章奏。 復賜義銀章,文曰「忠厚寬宏」。 七年詔有司為義營新第于文明門內。 英宗即位,齋宿得疾。 遣醫往視,問所欲言。 對曰:「陛下初嗣大寶,望敬守祖宗成憲,始終不渝耳。 」遂卒,年七十三。 贈太師,謚忠定。 義為人質直孝友,善處僚友間,未嘗一語傷物。 士奇常言:「張詠之不飾玩好,傅堯俞之遇人以誠,范景仁之不設城府,義兼有之。 」子英,有詩名,以廕為尚寶司丞,歷官太常少卿。 夏原吉,字維喆,其先德興人。 父時敏,官湘陰教諭,遂家焉。 原吉早孤,力學養母。 以鄉薦入太學,選入禁中書制誥。 諸生或喧笑,原吉危坐儼然。 太祖詗而異之。 擢戶部主事。 曹務叢脞,處之悉有條理,尚書鬱新甚重之。 有劉郎中者,忌其能。 會新劾諸司怠事者。 帝欲宥之,新持不可。 帝怒,問:「誰教若?」新頓首曰:「堂後書算生。 」帝乃下書算生於獄。 劉郎中遂言:「教尚書者,原吉也。 」帝曰:「原吉能佐尚書理部事,汝欲陷之耶!」劉郎中與書算生皆棄市。 建文初,擢戶部右侍郎。 明年充採訪使。 巡福建,所過郡邑,核吏治,咨民隱。 人皆悅服。 久之,移駐蘄州。 成祖即位,或執原吉以獻。 帝釋之,轉左侍郎。 或言原吉建文時用事,不可信。 帝不聽,與蹇義同進尚書。 偕義等詳定賦役諸制。 建白三十餘事,皆簡便易遵守。 曰:「行之而難繼者,且重困民,吾不忍也。 」浙西大水,有司治不效。 永樂元年,命原吉治之。 尋命侍郎李文鬱為之副,復使僉都御史俞士吉賫水利書賜之。 原吉請循禹三江入海故跡,浚吳淞下流,上接太湖,而度地為閘,以時蓄泄。 從之。 役十餘萬人。 原吉布衣徒步,日夜經畫。 盛暑不張蓋,曰:「民勞,吾何忍獨適。 」事竣,還京師,言水雖由故道入海,而支流未盡疏泄,非經久計。 明年正月,原吉復行,浚白茆塘、劉家河、大黃浦。 大理少卿袁復為之副。 已,覆命陝西參政宋性佐之。 九月工畢,水泄,蘇、松農田大利。 三年還。 其夏,浙西大饑。 命原吉率俞士吉、袁復及左通政趙居任往振,發粟三十萬石,給牛種。 有請召民佃水退淤田益賦者,原吉馳疏止之。 姚廣孝還自浙西,稱原吉曰:「古之遺愛也。 」亡何,鬱新卒,召還,理部事。 首請裁冗食,平賦役;嚴鹽法、錢鈔之禁;清倉場,廣屯種,以給邊蘇民,且便商賈。 皆報可。 凡中外戶口、府庫、田賦贏縮之數,各以小簡書置懷中,時檢閲之。 一日,帝問:「天下錢、谷幾何?」對甚悉,以是益重之。 當是時,兵革初定,論「靖難」功臣封賞,分封諸籓,增設武衛百司。 已,又發卒八十萬問罪安南、中官造巨艦通海外諸國、大起北都宮闕。 供億轉輸以鉅萬萬計,皆取給戶曹。 原吉悉心計應之,國用不絀。 六年命督軍民輸材北都,詔以錦衣官校從,治怠事者。 原吉慮犯者眾,告戒而後行,人皆感悅。 七年,帝北巡,命兼攝行在禮部、兵部、都察院事。 有二指揮冒月廩,帝欲斬之。 原吉曰:「非律也,假實為盜,將何以加?」乃止。 八年,帝北征,輔太孫留守北京,總行在九卿事。 時諸司草創,每旦,原吉入佐太孫參決庶務。 朝退,諸曹郎御史環請事。 原吉口答手書,不動聲色。 北達行在,南啟監國,京師肅然。 帝還,賜鈔幣、鞍馬、牢醴,慰勞有加。 尋從還南京,命侍太孫周行鄉落,觀民間疾苦。 原吉取齏黍以進,曰:「願殿下食此,知民艱。 」九載滿,與蹇義皆宴便殿,帝指二人謂群臣曰:「高皇帝養賢以貽朕。 欲觀古名臣,此其人矣。 」自是屢侍太孫,往來兩京,在道隨事納忠,多所裨益。 十八年,北京宮室成,使原吉南召太子、太孫。 既還,原吉言:「連歲營建,今告成。 宜撫流亡,蠲逋負以寬民力。 」明年,三殿災,原吉復申前請,亟命所司行之。 初以殿災詔求直言,群臣多言都北京非便。 帝怒,殺主事蕭儀,曰:「方遷都時,與大臣密議,久而後定,非輕舉也。 」言者因劾大臣。 帝命跪午門外質辨。 大臣爭詈言者,原吉獨奏曰:「彼應詔無罪。 臣等備員大臣,不能協贊大計,罪在臣等。 」帝意解,兩宥之。 或尤原吉背初議。 曰:「吾輩歷事久,言雖失,幸上憐之。 若言官得罪,所損不細矣。 」眾始歎服。 原吉雖居戶部,國家大事輒令詳議。 帝每禦便殿闕門,召語移時,左右莫得聞。 退則恂恂若無預者。 交阯平,帝問:「遷官與賞孰便?」對曰:「賞費于一時,有限;遷官為後日費,無窮也。 」從之。 西域法王來朝,帝欲郊勞,原吉不可。 及法王入,原吉見,不拜。 帝笑曰:「卿欲效韓愈耶?」山東唐賽兒反,事平,俘脅從者三千餘人至。 原吉請于帝,悉原之。 谷王叛,帝疑長沙有通謀者。 原吉以百口保之,乃得寢。 第115頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《明史 下》
第115頁