吾鄉當嘉道間,陳葦仁太史為老師大儒,持倡閩詩。 同時張松寥、林薌溪、鄭修樓、許秋史諸先生,造懷指事,各出其磊落慨慷之氣。 一時旗鼓張于東南。 而南台翁薰卿先生,方以諸生伏處林麓,詩名蔚然。 與諸先生追逐。 時侯官林文忠公、李蘭卿觀察咸家居。 得先生詩,命駕訪之茅茨之下。 一時驚嘆二公為能下士。 而先生亦未嘗以事干二公也。 先生晚年,于詩益邃。 雖以松寥之豪恣,不可一世,而先生未嘗自屈。 先生初師青蓮,間出以昌谷之淒艷。 近世拘于格調,與務為澀體者,頗引為病。 然吾鄉歐齋林公,詩雄一時,于先生則盛加推引。 先生遺詩,手定為《金粟如來詩龕集》四卷,藏之歐齋。 光緒某年,歐齋火,先生之稿,亦從而燼焉。 余太息痛憤于先生之詩之不傳。 又以造化之心,與詩人乃多所齟齬也。 尋晤先生從孫仙孫上舍,亟問先生副本存否?時魏禎甫芝芳司馬在座,則先生之從子婿,亦趣問上舍。 上舍始出先生手定全稿。 余躍起座間,讀盡卷余始釋。 司馬言與先生有舊恩,請出資刊之。 余為校讎,自丁酋訖戊戌竣。 其間詩次略有顛倒者,以稿出先生手定,不敢僭易,悉仍其舊。 嗚乎!先生不仕于朝,而姓名又不出裡。 乃徑寸之稿,幾復不能自存。 吾意天厄詩人,既挫其身,當終昌其詩。 已而果得諸上舍家。 又有禎甫為剞劂。 先生之詩,其果存矣!而吾不知世之抱幽墜潛,均得有上舍司馬其人否?是又詩人之不易為也。 ○書杜襲喻繁欽語後 吳人之婦,有綺其衣者,衣數十襲,屆時而易之。 而特居于盜鄉。 盜涎而婦弗覺。 猶日炫其華綉于叢莽之下。 盜遂殺而取之。 盜不足論,而吾甚怪此婦知綺其衣而不知所以置其身。 夫使託身于薦紳之家,健者門焉,嚴扃深居,盜惡得取。 惟其瀕盜居而居炫其裝,此其所以死耳。 天下有才之士,不猶吳婦之綺其衣乎?托非其人,則與盜鄰。 盜貪利而嗜殺,故炫能于亂邦,匪有全者。 杜襲喻繁欽曰:「子若見能不已,非吾徒也。 」欽卒用其言,以免于劉表之禍。 嗚呼,襲可謂善藏矣。 欽亦可謂善聽矣。 不爾,吾非見其不為吳婦也。 ○湖之魚 林子啜茗于湖濱之肆。 叢柳蔽窗、湖水皆黯碧若染。 小魚百數來會其下。 戲嚼豆脯唾之,群魚爭喋。 然隨喋隨逝。 繼而存者三四魚焉。 再唾之。 堅綴葑草之上,不食矣。 始謂魚之逝者皆飽也。 尋丈之外,水紋攢動,爭喋他物如故。 余方悟釣者之將下鈎,必先投食以引之。 魚圖食而併吞鈎。 久乃知凡下食者皆將有鈎矣。 然則,名利之藪,獨無鈎乎?不及其盛下食之時而去之,其能脫鈎而逝者幾何也? ○析廉 廉者,居官之一事,非能廉遂足盡官也。 六計尚廉。 漢法吏坐臓者皆不得為吏。 鄙意此特用以匡常人。 若君子律身,固已廉矣。 一日當官,憂君國之憂,不憂其身家之憂,寧靜澹泊,斯名真廉。 若夫任氣以右黨,積偏以斷國,督下以諉過,劫上以遷權,行固以遂禍,挑敵以市武,民以佐欲,屏忠以文昏,其人日忄市然自直其直以為廉。 夫公孫宏、盧杞之廉豈後歟?君子不名之廉者,國賊也。 賊幸以廉自冒,劫君絶民,覆國。 惡可因其冒廉而寬之!矧若人者,吾又安知其不外糠核而內粱肉也?貪財為貪,貪權貪勢尤貪。 權勢所極,貨由之入。 官屬者懾之矣,國人者懾之矣。 暮夜之事,即知而誰言之。 雖其人盛言黷財,而餉之財者,猶將飾之曰義。 矧起居酬應,廉不去口,又惡敢不歸之以廉?嗚呼,載金帛而即豺虎,寧捨人而取金帛乎?則亦謂豺虎為廉乎?然則,劫君絶民覆國之廉,直豺虎耳!吾恐無識方以豺虎為廉,故取而析之。 ○黜驕 盛生驕,驕生暗,暗生決。 驕暗之人而護之以決,授之柄者必無幸矣。 安石明古而不明勢,未成而敗。 商鞅明勢而不明禍,既成亦敗。 安石學邃,商鞅術勝。 然肥秦而秦甘其誅,富宋而宋幸其去。 驕其學術,顯違於人情也。 以王商而違人情,猶莫全其身,矧非王商而欲愚聾天下,悉就吾暗,得乎?明者之行決,事後或有所冀。 暗者之行決,莫冀矣。 富貴者無勛業可也。 求勛業以固吾富貴,喜事之小人至矣。 匿欲者言義必工,淺謀者論事易動。 以其術貢之驕暗,猶試火於枯菅,沃盥于濕壤也。 國無政而令驕暗者得行其志,吾屬虜矣。 ○答周生書 惠書獎借過力,至引王君薇庵、林君述庵事,推仆為古之義士。 傳聞失實,此則仆所慚悚,不敢遽受,必宜辨白者也。 竊謂五倫中,忽有朋友之一倫。 戚非兄弟,分則路人。 而古人于憂危喪亡之交,冒死捍衛,頗以為過。 及仆身被家難,學業不立,朝夜震局,莫省為計。 則存問誘掖,摩勵磋切,均吾友之力。 方悟古人置朋友于五倫中,今果大享其利也。 第354頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第354頁