吾自度揭嶺,日遠故國。 下灘乘瀧,並值冬涸。 川石露列,溪流清弱。 瀧船柔脆,篙師獰拙。 自平石至樂昌,乃昔遷客涕泣驚怖之地。 凡有六瀧,酈道元所謂崖壁干空,交柯晦景者也。 瀧原由湊入氵匡,漢桂陽太守周昕,疏鑿巨石,始通舟楫。 舊有祠祀昕,今惟祠禱韓愈,素湍激雪,風濤凜厲,估舟驚望,嘆若天塹。 然觀其水勢,淺狹殊甚,徒極崩濺之狀,實無浩洶之奇。 吾舟下瀧時,觸破來舫,移岸遷貨,纖毫得濟。 非有江湖稽天之浸,風濤呼吸之危也。 而眾人矜惜衣裝,懼于濡沒,重載輕發,自取碎破。 清水白石,遂受惡名,耳目相傳,自為眩惑。 致使衣帶之水,與呂梁齊險,禱求謫臣,而使君廢祀。 以愈生時,猶不自濟,欲其為福,不亦難乎! 由樂昌下大舟,東至曲江,五嶺之口也。 縣以曲紅岡而名。 江紅聲同,因改字矣。 設府建關,控引吳楚,浮橋橫江,以榷舟稅,大め巨艦,駢闐于此。 韶石在其北,酈生所記二仙分憩之處也。 自唐以前,傳虞舜奏樂於此。 及英德亦有堯山,道元引耆舊之言,雲堯行宮。 王韶之記,亦謂堯故亭。 又曰:父老相傳南巡登此。 然則禹跡以前,斯為內地。 且金銀輪王治四天下,唐虞二聖,豈局步于五嶺乎? 從英德至清遠,經歷三峽,即湞陽大廟中宿也。 大廟介二峽之間,趙佗築萬人城,楊仆伐破尋ɑ,亦此岸地。 然是陸地之要區也。 江行之奇,則在湞陽。 道元云:兩岸傑秀,壁立虧天。 張子壽亦言:睛晝山陰,先秋水冷。 後人始開棧道,建峽山寺于上。 懸崖長肅,江帆蕭瑟。 雖詞客尋玩,淹流忘俗,而旁山剝落,翠秀靡依,以吾臥觀,未為佳勝也。 且南州炎德,草木恆青,藻麗山川,宜增幽映。 而石壁竦仄,勢若火燎,丹皮赭骨,寸莖不附。 孰如蒸湘岩樹蔥蘢,松竹枯柏,陵冬鮮碧。 故過嶺以南,無可瞻悅。 但此峽擅名既久,未躋絶壁,江山嘉會,步步異形,若登臨俯觀,或當有異。 故周夔云:碧爛之下,寸寸秋色,乳枝磬落,松風瑟縮,得此石室,題為到難矣。 《吳都賦》以閩禺楫師,習禦長風。 今老龍河西等船,實為蠢陋。 舟形彭亨,水手粗疏,每下篙竹,喧呼叫跳。 足若蹄踣,號聲慘洌,清旦黃昏,聞者駭悸。 兼劫盜肆出,人人自危。 下至三水,乃稍稍清曠。 三水今縣,漢地誌所謂氵匡水南至,四會之地也。 氵匡水自清遠來曰湞江,水源流萬里。 自肇慶來曰西江。 晉康水自廣寧來曰綏江,均會昆都。 故為縣號綏江。 至縣復分二派,同為一川。 故昔言四會矣。 冬水盡涸,舟楫無利,始以季冬六日至于廣州。 此州實四宅之南交,荊州之下徼,自漢迄今,繁富有名。 往在他方,聞彼土人,說其物產,矜炫殊絶,雲甲天下。 及躬覽風物,考之圖志,要其土俗,可得而言焉。 州為秦南海郡地,《山海經》所謂賁禺。 郭景純云:今番禺也。 姚文式言城東南偏有水坑陵,此縣人名之為番,城倚其上,在番山之隅也。 城始築自越人公孫隅,號曰南武。 楚威王時,有五羊銜谷穗之瑞,乃增築楚亭。 城周十里,號五羊城。 及任囂趙佗始成都會。 吳步騭又廓番山之北。 及宋築子城瓮城,又增兩翅,以衛居民。 明永嘉侯朱亮祖始連三城為一,即今省城制也。 市廛逼笮,第宅堅狹,街衢垢穢,無潔清之容。 民言侏亻離,貪利好奢,自外中國,別為風氣。 地性蒸暖,易生疾疫。 蚊蠅乘其昏運,蛇鼠充其毒食。 瘴厲風淫,尤多盲女。 昔人言之詳矣。 島夷雜糅,詭服殊形,刀劍火槍,縱橫于路。 民無正業,習為博盜,白晝攫金,露刃連隊,不知其非法也。 俗取周興嗣千字文,列字八十,分為一章。 四分取一,任人射覆。 凡出三錢,許射一條,由一、至百千萬,不限字數。 全中其利千倍,一錢之資,償以十金。 國人若狂,夢想顛倒,號曰白鴿標。 此斂財之巧術也。 意錢擲骰,割肉懸壺,藏鈎ㄓ牌,皆供賭輸。 愚者傾家,智者疲神。 古博徒所未聞也。 凡倡女野容,多樂隱蔽,獨此邦中視同商賈。 或連房比屋,如諸生齋舍之制,或聯舟並舫,仿水師行營之法。 捲髮高尾,白足着屐。 燕支涂頰,上連雙眉。 當門坐笑,任客擇視。 家以千計,人以萬數。 弦唱撮聲,盡發音。 遠遊之人,窈窕之性,入于其間,若抱虎狼。 斯實男女之一乎? 第161頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第161頁