狣夷所躪,肉阜血潭。 出入賊中,百憂內惔。 寅歲還朝,左抱嬌娥。 示我百篇,兒女兵戈。 三更大叫,君泗余哦。 忽瞠兩眸,曰余乃頗。 瀝膽相要,斧門掊鎖。 嗟余不媚!動與時左。 非君謬尋,誰雲逮我?王城海大,塵霧滔滔。 惟余諧子,有隙輒遭。 聯車酒肆,袒肩載號。 煮魚大嘬,宇內兩饕。 授我《浮邱》,九十其訓。 韓焊莊誇,孫卿之醖。 鏖義鬥文,百合逾奮。 俯視符充,其言猶糞。 我時譏評,君曾不慍。 我行西川,來歸君迓。 一語不能,君乃狂罵。 我實無辜,詎敢相下?骨肉寇仇,朋游所訝。 見豕負途,或張之弧。 群疑之積,眾痏生膚。 君不能釋,我不肯輸。 一日參商,萬古長訣。 吾實負心,其又何說?凡今之人,善調其舌; 君則不然,喙剛如鐵。 鋒棱所值,人誰女容? 直者棄好,巧者興戎。 昔余痛諫,君嘉我忠。 曾是不察,而丁我躬。 傷心往事,淚墮如糜。 以君毅魄,豈日無知?鬼神森列,吾言敢欺? 酹子一滴,庶攄我悲! 召悔 賢與不肖之等奚判乎?視乎改過之勇怯以為差而已矣。 日月有食,星有離次。 其在於人,言有尤,行有悔,雖聖者不免。 改過什於人者,賢亦什於人;改過伯於人者,賢亦伯於人。 尤賢者,尤光明焉;尤不肖者,怙終焉而已。 人之生,氣質不甚相遠也,習而之善,即君子矣。 其有過,則其友直諫以匡之。 又有友焉,巽言以輓之。 退有撻,進有旌,其相率而上達也,奚禦焉?習而之不善,即小人矣。 其有過,則多方文之。 為之友者,疏之則心非而面諛,戚之則依阿苟同,憚于以正傷恩。 其相率而下達也,奚禦焉?茲賢者所以愈賢,而不肖者愈不肖也。 吾之友有某君者,毖余曰;「子與某相好不終,是子之失德。 子盍慎諸?」又有某君毖余曰:「聞子之試于有司,則嘗以私於人,是大不可。 」二子者之言,卒聞之,若不遜于吾志。 徐而繹之,彼無求而進逆耳之言,誠敬我也。 既又自省:吾之過,其大者視此或倍蓰,而其多或不可枚數。 二子者,蓋舉一隅也,人苦不自知耳。 先王之道不明,士大夫相與為一切苟且之行,往往陷于大戾,而僚友無出片言相質確者。 而其人自視恬然,可幸無過。 且以仲尼之賢,猶待學《易》以寡過,而今日無過,欺人乎?自欺乎?自知有過而因護一時之失,展轉蓋藏,至蹈滔天之奸而不悔,斯則小人之不可近者已!為人友而隱忍和同,長人之惡,是又諧臣媚子之亞也。 《書》曰:「有言逆子女心,必求諸道;有言遜于女志,必求諸非道。 」余故筆之於冊以備現省,且示吾友能為逆心之言者。 求闕齋記 國藩讀《易》,至《臨》而喟然嘆曰:剛侵而長矣。 至于八月有凶,消亦不久也,可畏也哉。 天地之氣,陽至矣,則退而生陰;陰至矣,則進而生陽。 一損一益者,自然之理也。 物生而有耆欲,好盈而忘闕。 是故體安車駕,則金輿鏓衡不足於乘;目辨五色,則黼黻文章不足於服。 由是八音繁會不足於耳,庶羞珍膳不足於味。 窮巷瓮牖之夫,驟膺金紫,物以移其體,習以蕩其志,向所搤腕而不得者,漸乃厭鄙而不屑禦。 旁觀者以為固然,不足訾議。 故曰:「位不期驕,祿不期侈。 彼為象箸,必為玉杯。 」積漸之勢然也。 而好奇之士,巧取曲營,不逐眾之所爭,獨汲汲於所謂名者。 道不同不相為謀,或貴富以飽其欲,或聲譽以厭其情,其于志盈一也。 夫名者,先王所以驅一世于軌物也。 中人以下,蹈道不實,於是爵祿以顯馭之,名以陰驅之,使之踐其跡,不必明其意。 若君子人者,深知乎道德之意,方懼名之既加,則得于內者日浮,將恥之矣。 而淺者嘩然騖之,不亦悲乎! 國藩不肖,備員東宮之末,世之所謂清秩。 家承餘蔭,自王父母以下,並康強安順。 孟子稱「父母俱存,兄弟無故」,抑又過之。 洪範曰:「凡厥庶民,有猷有為有守,不協于極,不罹于咎,女則錫之福。 」若國藩老,無為無猷,而多罹于咎,而或錫之福,所謂不稱其服者歟?於是名其所居曰「求闕齋」。 凡外至之榮,耳目百體之耆,皆使留其缺陷。 禮主減而樂主盈。 樂不可極,以禮節之,庶以制吾性焉,防吾淫焉。 若夫令問廣譽,尤造物所靳予者,實至而歸之。 所取已貪矣,況以無實者攘之乎?行非聖人而有完名者,殆不能無所矜飾于其間也。 吾亦將守吾闕者焉。 送郭筠仙南歸序 凡物之驟為之而遽成焉者,其器小也;物之一覽而易盡者,其中無有也。 郭君筠仙與余友九年矣,即之也溫,挹之常不盡。 道光甲辰、乙巳兩試于禮部,留京師,主于余。 促膝而語者四百餘日,乃得盡窺其藏。 甚哉人不易知也。 將別,於是為道其深,坿于迴路贈言之義,而以吾之忠效焉, 蓋天生之材,或相千萬,要于成器以適世用而已。 材之小者,視尤小者則優矣。 苟尤小者,琢之成器。 而小者不利於用,則君子取其尤小者焉。 材之大者,視尤大者則絀矣。 苟尤大者不利於用,而大者琢之成器,則君子取其大者焉。 天賦大始,人作成物。 傳曰:「人不天不因,天不人不成。 」不極擴充追琢之能,雖有周公之材,終棄而已矣。 第123頁完,請繼續下一頁。喜歡 寫心網 writesprite.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
速度
音量
語言
《晚清文選》
第123頁